معمولا رحمت الهی را به آب شبیه می کنند. شویندگی و بخشندگی و صافی و زلالی آب مظهر رحمت خدا در این عالم است. بنا به همین ویژگی است که گفته می شود گناهان در ماه شوال شسته می شود. رحمت الهی در ماه شعبان جاری می شود. جریان رحمت الهی مثل جریان آب زلال، شفاف و صاف است و ما را پاک می کند و به ما زندگی می بخشد همان طور که آب منشأ حیات و زندگی است. رحمت الهی هم منشأ زندگی معنوی و باطنی ماست. خداوند متعال هم این کار را انجام داده است. خداوند به فرموده خودش بادها را بشارت دهنده رحمت خود قرار داد. منظور از رحمت الهی دقیقا این است که بادها باعث حرکت ابرها و بارش باران رحمت الهی می شوند. باران همان مظهر رحمت الهی است و در موارد دیگر هم بر این موضوع تأکید شده که باران، آب جاری و زلال و صاف منشأ پاکی و صافی و زندگی و مظهر رحمت خداست. یکی از امتیازات ماه رمضان به عنوان ماه رحمت الهی بر دیگر ماه ها این است که در ماه رمضان، رحمت خاصی اتفاق می افتد و جریان پیدا می کند که مظهر آن، آب نیست. مظهر رحمتی که در ماه رمضان شامل حال بندگان می شود، آب و زلالی و شفافی و شویندگی و بخشندگی آب نیست بلکه رحمت این ماه با رحمت در ماه های دیگر بسیار تفاوت دارد.

رحمت خدا در ماه رمضان آتشین است. اصولا واژه رَمَضَ که اسم رمضان از این واژه درست شده، به معنای آفتاب تُند و سوزان ظهر است؛ پرتو آفتاب که به اوج داغی و حرارت و تابش منجر می شود. یکی از معانی رَمَضَ که ریشه لغوی مفهوم رمضان است، این است که رحمت خدا در این ماه آتشین است. ما در این ماه از خداوند نباید بخواهیم که مثلا خدایا گناه مرا ببخش، گناهان مرا بشوی و بریز. در این ماه می توانیم از خدا بخواهیم که خدایا مرا در آتش عشق خودت ذوب کن تا اثری از من در برابر تو باقی نماند. این نگاه باعث می شود اصولا جنس رحمت خدا در این ماه با دیگر ماه ها تفاوت داشته باشد. این میزان تقرب و نزدیکی به خدا در این ماه و رحمت فراگیر الهی در ماه رمضان باعث می شود این ماه با دیگر ماه ها متفاوت باشد. این گونه است که در شب های قدر آسمان به زمین می آید.

فرشتگان و روح به زمین می آیند به طوری که دیگر روحی در زمین باقی نمی ماند. آن روح اعظم و بزرگ که در سوره قدر به صورت مفرد به کار رفته «تنزل الملائکه و الروح» روحی که نازل می شود یک روح است که وقتی بیاید همه روح های بشری و شخصی را در خودش می بلعد. منشأ و سرچشمه روح است که روح فردی ما انسان ها پرتوی از او بوده است. حالا آن روح با تمام عظمت و شکوه خودش در ماه رمضان فرود می آید. اگر او بیاید چیزی از کسی باقی نمی ماند و این اثر ماه رمضان است. خدا در ماه رمضان ما را دعوت می کند تا حتی از نعمت های او استفاده نکنیم و بعضی حلال های ماه های قبل بر ما حرام می شود. آنچه در ماه های دیگر نعمت و رحمت خداست، در این ماه حرام می شود، پس معلوم است اتفاق متفاوتی در این ماه رخ می دهد. ما باید برای این تفاوت آماده شویم لذا آنچه ما از خداوند در این ماه باید بخواهیم و باید به دنبالش باشیم دیگر نباید جزئی، کوچک و فرع بر وجود ما باشد. به خدا نباید بگوییم من هستم، حال گناهان مرا ببخش. خدایا من هستم، حال این آرزوهای مرا برآورده کن. باید به سمت این برویم که دیگر منیتی وجود نداشته باشد، «من نیستم» اتفاق بیفتد و آن فنا شدن در عشق الهی و ذوب شدن در نور خدا.

اگر این شعر زیبا بخواهد مصداقی پیدا کند، اصلی ترین زمان آن، ماه رمضان است که «از پای تا سرت همه نور خدا شود، در راه ذوالجلال چو بی پا و سر شوی». اینجا هرچه داریم را باید بگذاریم و با دست خالی و پای پیاده و هیچ چیز، در برابر خداوند در ماه رمضان هیچ شویم تا ببینیم همه هستی پر از نور و حضور اوست. اینها قابلیت های طلایی است که در ماه رمضان وجود دارد و براساس آن می توان ره یک عمر و صد ساله را یکشبه در این ماه طی کرد به شرط این که بدانیم ظرفیت های این ماه چیست و دوم این که خودمان را در این ماه آماده نگه داریم برای این که از ظرفیت این ماه استفاده کنیم.