توصیه های امام رضا (ع) در این باره را با یک توصیه معنوی شروع می کنیم که آن حضرت در یک سفارش کلی برای رفع دردها از بدن می فرماید: وقتی سر یا جایی از بدنت درد گرفت دستهایت را باز کن و سوره های حمد و فلق و تاس و توحید را بخوان و به دستهایت فوت کن و بعد صورت خود را مسح نما ، دردت خوب خواهد شد.(1)
در مورد ویژگی تسکین دهنده زیتون برای درد مفاصل پژوهشگران معتقدند که برگ و میوه زیتون خواصی مثل کاهندگی فشار خون ، مقوی معده ، اشتهاآور ، قابض ، تسکین دهنده دردهای روماتیسم ، نقرس ، درد مفاصل ، تب بر ، ادرارآور ، صفرابر ، ضد دیابت را دارا می باشد. همچنانکه برای روغن زیتون نیز خاصیت تسکین دهنده درد مفاصل و سیاتیک را برشمرده اند. ، وسرین است. در همین زمینه امام رضا(ع) از پدرانش نقل نموده که پیغمبر (ص) فرمود : زیتون را داشته باشید ، چون آن سره ( زهره ) را می شکافد ، بلغم را می برد ، پی ها را محکم می نماید ، اخلاق را خوب می کند ، نفس را پاک می گرداند و غم را می برد . (2)
یکی دیگر از مواد غذایی مفید برای رفع التهابات مفاصل کرفس است . کارشناسان تغذیه معتقدند که آب این گیاه ضمن آنکه کاهنده التهاب مفاصل و انقباض عضلانی ماهیچه است برای آسم و آرتروز هم مفید می باشد و سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و تورم‌ های مفصلی را خفیف می کند. آنها کرفس را گیاهی مقوی و اشتهاآور می دانند که با آهک بسیاری که دارد در تحلیل رسوبات بدن موثر است و در معالجه رماتیسم بسیار سودمند می باشد. از این رو امام رضا (ع) هم در توصیه ای پزشکی استفاده از این گیاه را مفید دانسته و در باره اهمیت آن به نادر خادم فرموده اند: شما آن را دوست ندارید و نیست چهارپایی مگر آن‌که کرفس را دوست دارد، یعنی حتی حیوانات آن را دوست دارند و به نقل از پیامبر اکرم (ص) هم آمده است که امام حسین (ع) را به خوردن کرفس بسیار سفارش نموده اند.(3)
سیر هم یکی از موادی است که خاصیت فراوانی برای آن نقل شده است. امام رضا(ع) می فرمایند: کسانی که می خواهند دچار بیماری های ناشی از تولید باد(ریح) در بدن نشوند، هفته ای یک بار سیر مصرف کنند. بعضی از بیماری ها ناشی از افزایش ریح یا باد است. این باد ممکن است گاهی در معده و روده باعث ترش و یا نفخ شود و یا در ناحیه کبد و زیر دنده ها، باعث درد شود. بعضی مواقع نیز در کلیه با سنگ کلیه اشتباه گرفته شود. گاهی نیز این درد در ناحیه مفصل باعث بروز مشکل می شود.در مواردی نیز انواعی از سردردها ناشی از افزایش ریح(باد) در بدن است. از جمله ویژگی های دردهای ریحی این است که در عضو درگیر احساس سنگینی نمی شود؛ به عنوان مثال اگر فرد به علت افزایش بلغم در مفصل دچار درد شود این درد همراه با احساس سنگینی است اما اگر افزایش ریح باعث درد شود، فرد احساس سنگینی نمی کند.ویژگی دیگر دردهای ریحی این است که در بدن فرد جابه جا می شود به عنوان مثال ممکن است برای مدتی فرد احساس درد در زانو کند سپس برای مدتی در مچ پا احساس درد کند و…امام رضا(ع) در رساله ذهبیه برای درمان این نوع دردها مصرف سیر را توصیه می کنند.
امروزه بسیاری ازمردم کمردردهای مختلفی را تجربه می کنند که زندگی روزمره را به نوعی مختل می کند. امام رضا علیه‏السلام استفاده از نخود را توصیه می کنند و می فرمایند: اَلْحِمَّصُ جَیِّدٌ لِوَجَعِ الظَّهْرِ؛ نخود براى کمر درد مفید است. (4)
یکی از نکات آموزنده و شگفتی که دانشمندان به آن پی برده اند تأثیرات وضو بر بدن است. آنها کشف کرده اند که وضو از فواید بی شماری برخوردار است و علاوه بر اینکه نظافتی همیشگی است و پنج نوبت در شبانه روز این روند ادامه دارد، باعث از بین رفتن بارهای الکترونیکی که بر زمین فرود می آید و انسان را به دردهای مفاصل و روماتیسم مبتلا می کند، می شود.
امام رضا علیه السلام هم درباره فلسفه واجب شدن وضو فرموده اند: « انما امر بالوضوء لیکون العبد طاهراً اذا قام بین یدی الجبّار عند مناجاته ایّاه، مطیعا له فیها امره، تقیاً من الادناس و النجاسة، فیه من ذهاب الکسل و طرد النّعاس و تزکیة الفوار للقیام بین یدی الجبّار.» خداوند سبحان امر به وضو کرده تا اینکه انسان وقتی در پیشگاه خداوند برای مناجات حق تعالی قرار می گیرد، طاهر و پاکیزه گردد و مطیع دستورات او باشد و همچنین به وسیله وضو انسان را از پلیدی ها و نجاسات پاک می گردد، و نیز به سبب وضو، سستی و چرت از بین می رود و قلب برای نماز و حضور نزد حق تعالی پاک خواهد گشت. (5)
یکی دیگر از گیاهان مفید برای استحکام بدن چغندر است. در کتاب المحاسن به نقل از احمد بن محمد بن ابی نصر از امام رضا (ع) نقل شده که فرمود : « ای احمد! میل تو به سبزی ها چگونه است؟».گفتم: همه را دوست دارم . فرمود: « اگر چنین است ، بر تو باد چغندر ؛ چرا که بر ساحل فردوس می روید . در آن، شفای هر دردی است، استخوان را درشت می کند و گوشت می رویاند».(6)
امام رضا (ع) همچنین انجیر را مفید دانسته و درباره آن می فرماید: بوی بد دهان را می برد ، دهان و استخوان ها را استحکام می بخشد، مو می رویاند، درد را می برد و با وجود آن، دیگر به دارویی نیاز نیست.
در توصیه دیگری از امام رضا (ع) در همین زمینه آمده است که : آب گرم ،چنانچه آن را هفت جوش بجوشانی و از ظرفی به ظرف دیگر درآوری ،تب را می برد و نیرو را به ساق پاها و قسمت پایین تر از مچ ،سرازیر می کند. (7)

پانوشتها:
1. خواص الآیات، ص 78
2. صحیفه الرضا . ص28 – عیون اخبار الرضا(ع) . ج2 . ص35
3. الفردوس، ج 5، ص 370، ح 8468
4. الکافی ، جلد 6 ، صفحه 343 ، حدیث 4
5. الحقایق مرحوم فیض: ص 215- عیون اخبار الرضا (ع) : ج 2، ص 104
6. المحاسن : ج 2 ص 327 ح 2109
7. مکارم الاخلاق : ج 1 ص 340 ح