از آنجا كه آلاينده‌هاي زيست‌محيطي، انسان عصر حاضر را مورد تهديد قرار داده است، پرداختن به اين موضوع مهم در آستانه آلودگي بالا و غيرقابل تحمل هوا در تهران و ديگر ابرشهرها ضروري به نظر مي‌رسد تا از جهات مختلف مورد بررسي و واكاري مجدد قرار گيرد. ديدن آسمان آبي با ابرهاي سفيد اين روزها براي اكثر مردم، به‌خصوص كساني كه در ابرشهرهايي چون تهران زندگي مي‌‌كنند، بي‌شك به يك آرزو شبيه است.

آلاينده‌هاي زيست‌محيطي غالبا با عامل انساني و عملكرد او در طبيعت ظهور و بروز مي‌كنند، بخش مهمي از اين آلاينده‌ها كه ناشي از سوخت ماشين‌آلات سنگين و سبك، و كارخانه‌ها است موجبات آلودگي هوا و آلودگي صوتي را فراهم مي‌كند. اخيرا طرح آلودگي هوا كه به رسانه‌ها كشيده شده، ابعاد گسترده‌اي به خود گرفته‌ است، اين موضوع از اين نظر كه زنگ خطر را به صدا درآورده و به ما هشداري جدي مي‌دهد مثبت ارزيابي مي‌شود و براي فرهنگ‌سازي جهت مقابله با وضع موجود ضروري به نظر مي‌رسد. پديده آلودگي هوا در مناطق شهري، يكي از رهاوردهاي انقلاب صنعتي است كه از 300 سال قبل شروع و با توسعه صنعتي و زياد شدن شهرها بر ميزان و شدت آن روز به روز افزوده مي‌شود. تكيه اساسي بر منابع انرژي فسيلي از قبيل زغال، نفت، گاز و درنهايت آزاد شدن مواد ناشي از احتراق اين مواد، فرآوردهاي مضر و زيان‌بخشي را به همراه مي‌آورد كه حيات موجودات زنده و به‌ويژه انسان‌ها را تهديد مي‌كند. از نخستين دهه‌هاي قرن بيستم، به‌دنبال مشاهده ارتباط ميان آلودگي هوا و تخريب محيط‌زيست، بسياري از كشورهاي صنعتي پيشرفته، تحقيقات و برنامه‌هاي علمي براي كنترل آلاينده‌هاي بسيار مضر را آغاز كردند، اما متاسفانه در اكثر قريب به اتفاق كشورهاي در حال رشد اين مساله آن‌طور كه بايد مورد توجه قرار گيرد، قرار نگرفت و وضعيت آلودگي هوا در شهرهاي بزرگ روزبه‌روز، رو به وخامت است. آلودگي هوا در اثر چهار عامل اصلي زير، تشديد مي‌شود كه عمدتا از عواقب صنعتي شدن هستند:

- زياد شدن تعداد شهرها و ترويج فرهنگ شهرنشيني

- گسترش ترافيك شهري

- توسعه سريع اقتصادي

- افزايش مصرف انرژي در بخش‌هاي ديگر.

لذا با توجه به موارد فوق، ضروري به نظر مي‌آيد كه براي بسترسازي و اشاعه فرهنگ حفظ و حراست از هواي پاك در كشور بايد شرايطي را براي شهروندان فراهم آورد تا با اطلاع‌رساني به‌موقع مشاركت فعال آنان ميسر شود. علاوه بر آلاينده‌هايي كه بدان اشاره شد، پساب فاضلاب برخي از كارخانه‌هاي صنعتي و واحدهاي توليدي در مسيل‌هاي اطراف شهر رها شده و منبع بيماري‌هاي مختلف مي‌شود. اين عارضه صنعت صرفا به آلودگي رودخانه‌ها و مسيل‌ها و آبراهه‌ها ختم نمي‌شود بلكه هدايت پساب فاضلاب صنعتي به چاه‌ها، آب‌هاي زيرزميني را نيز آلوده مي‌‌كند. اضافه بر زباله‌ها، خاكروبه‌ها نيز در گوشه و كنار مسيل‌هاي شهر، به‌عنوان عوامل مزاحم آلاينده‌هايي همچون غيراستاندارد بودن خودروهاي توليدي و توليد انبوه آنها علاوه بر افزايش ميزان مصرف سوخت عامل مهمي در افزايش منواكسيدكربن هوا محسوب مي‌شود. با وجودي كه شهروندان كلانشهرها به اهميت هواي پاك واقف هستند اما نكات زير مي‌تواند شهرمان را برخوردار از هوايي آبي و پاك كند تا با هواي سالم، شهروند سالم و شهري سالم؛ به مقابله جدي‌تر با آلاينده‌هاي زيست‌محيطي شهرمان بپردازيم.

1- فرهنگ‌سازي براي استقبال عمومي شهروندان به استفاده مطلوب از وسايل نقليه عمومي به جاي تك‌‌سرنشيني از طريق رسانه‌هاي گروهي و متوليان امر آموزش.

2- كاهش و با ثبات نگهداشتن نرخ حمل‌ونقل درون‌شهري با هدف گرايش عمومي به استفاده از وسايل نقليه عمومي با همكاري مسوولان ذيربط.

3- ترويج فرهنگ گازسوز كردن خودروها اعم از شخصي، تاكسي و اتوبوس‌ها و حمايت يارانه‌اي دولت از اين طرح.

4- حفظ توسعه فضاهاي سبز شهري و بهره‌برداري بهينه از آنها با مشاركت جدي شهروندان.

5- هماهنگي‌هاي دلسوزانه و در عين حال مدبرانه دستگاه‌هاي اجرايي ذي‌مدخل در مقابله جدي با تخريب عوارض طبيعي اطراف شهر، ساخت‌و‌سازهاي غيرقانوني، تغيير مسير رودخانه‌ و بستن آبراه‌ها و… .