استغفار و حقیقت توبه

توبه و استغفار همان طلب آمرزش است؛ به هر ترتیب ما انسان هستیم و در معرض گناه، خطا و اشتباه هستیم و خداوند راه بازگشت را در هر لحظه ای برای ما باز کرده است و همواره امید به رحمت و بخشش خدا هست.
خدای تبارک و تعالی از استغفار به عنوان یک خصیصه مثبت یاد می کند و می فرماید: «وَ الَّذینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَ مَنْ یغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللَّهُ وَ لَمْ یصِرُّوا عَلی ما فَعَلُوا وَ هُمْ یعْلَمُونَ»؛ «و آنان که چون کار زشتی کنند، یا بر خود ستم روا دارند، خدا را به یاد می آورند و برای گناهانشان آمرزش می خواهند و چه کسی جز خدا گناهان را می آمرزد؟ و بر آنچه مرتکب شده اند، با آن که می دانند [که گناه است ]، پافشاری نمی کنند.»

و در سوره نساء می فرماید: «وَ مَنْ یعْمَلْ سُوءاً أَوْ یظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ یسْتَغْفِرِ اللَّهَ یجِدِ اللَّهَ غَفُوراً رَحیما» ؛ «و هر کس کار بدی کند، یا بر خویشتن ستم ورزد، سپس از خدا آمرزش بخواهد، خدا را آمرزنده مهربان خواهد یافت.»

در روایات فرموده اند که استغفار بهترین و برترین دعا است و تا می توانید استغفار کنید. امام علی (علیه السلام) می فرماید: «عجبت لمن یقنط ومعه الاستغفار» ؛ «من تعجب می کنم از کسی که ناامید می گردد و حال آن که می تواند آمرزش بخواهد.
در روایتی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در سخن زیبایی می فرمایند: من کثر همومه فلیکثر من الاستغفار: هر کس غم و غصه اش زیاد است، باید زیاد استغفار کند. (بحارالانوار، ج 90، ص 283)
و نیز در عبارت دیگری میدان تاثیر استغفار را گسترده تر معرفی کرده و فرموده اند: علیک بالاستغفار فانه المنجاه.(بحارالانوار، ج 90، ص 283) بر تو باد به استغفار و عذرخواهی از خداوند که استغفار نجات دهنده (انسان از مشکلات و سختی ها) است.

احساس نیاز به استغفار نداریم

متاسفانه امروزه در فرد و جامعه این احساس مهم معنوی بسیار کم رنگ است. هم محافل دعا آنچنان که باید رونق ندارند هم در فرهنگ و زندگی روزمر ما احساس استغفار پر رنگ نیست.

اکثر گرفتاری هایی که انسان به آن مبتلا می شود، به واسطه گناه است، زیرا به کار نگرفتن نعمت هاى خداوند در مسیرى که او مى پسندد و صرف کردن آن ها در معصیت خداوند نشانه کفران نعمت ها است.

“بعضی از ما آدم ها به دلیل برداشت سطحی ای که از استغفار داریم، احساس نیاز چندانی به استغفار در خود نمی بینیم و تصور می کنیم استغفار فقط برای وضعیتی است که انسان گناهان سنگینی انجام داده و بسیار آلوده شده است، در حالی که پیامبر اکرم (صلی الله و علیه و آله) در مورد خودشان می فرمایند: «هر روز بر روی قلبم غبار می نشیند، تا اینکه روزی صد مرتبه استغفار می کنم؛ اِنّه لَیُغَانُ عَلَی قَلْبِی حَتَّی أَسْتَغْفِرُ فِی الْیَوْمِ مِائَةَ مَرَّه» (مستدرک الوسائل/5/320/ح5978) تازه این غبار ناشی از غفلت یا گناه نیست بلکه محاسباتی است که پیامبر (صلی الله و علیه و آله) در مراتب بالای خود دارند.

کسی که احساس استغفار نداشته باشد، بوی تکبر از او به مشام می رسد
هر کس احساس نیاز به استغفار در وجودش جاری نبود قطعاً بداند که یک مشکلی دارد؛ چنین فردی اگر آدم خوبی است، دچار عُجب است و اگر آدمِ بدی است دچار قساوت قلب است، به حدی که خدا به او غضب کرده است.
در واقع کسی که احساس نیاز به استغفار نداشته باشد، بوی تکبر از او به مشام می رسد."(به نقل از بیانات حجت الاسلام پناهیان)
خداوند در مورد برخی از اینها که وضعشان خیلی خراب تر است چنین می فرماید: «و چون به آنان گویند: بیایید تا پیامبر خدا براى شما آمرزش بخواهد [از روى کبر و غرور] سرهاى خود را بر مى گردانند، و آنان را مى بینى که متکبرانه [از حق ] روى مى گردانند؛ وَ إِذا قیلَ لَهُمْ تَعالَوْا یَسْتَغْفِرْ لَکُمْ رَسُولُ اللَّهِ لَوَّوْا رُؤُسَهُمْ وَ رَأَیْتَهُمْ یَصُدُّونَ وَ هُمْ مُسْتَکْبِرُون»(منافقون/5)

چگونه احساس نیاز به استغفار را در خود زنده کنیم؟

“باید استغفار را همیشه یک امر جاری بدانیم و به هر وسیله ای احساس استغفار را در خودمان زنده کنیم. برخی از عناصری که احساس نیاز به استغفار را در وجود انسان ایجاد می کنند از این قرارند:
1. احساس پشیمانی از گناه و یا از فاصله ای که با خدا داریم. 2. احساس تنفر از گناه و یا وضع بدی که داریم. 3. مذمت کردن خود به خاطر وضعیتی که در آن هستیم 4. تمنای وضع بهتر داشتن. 5. غمِ تنهایی و مهجوری از خدا و اولیاء الله” (به نقل از بیانات حجت الاسلام پناهیان)
و این ها در حالی است که خداوند متعال دو پناهگاه محکم در این امّت گذاشته است، یکی وجود پیامبر خود (صلی الله و علیه و آله) که رحمه للعالمین است و هم اکنون در دل مؤمنین وجود دارد. دیگری استغفار است.
مادامی که امّت توبه و استغفار دارد، بلای عمومی که بر امت های گذشته نازل می شد، در این امت نازل نمی شود.

استغفار درمان بسیاری از مشکلات است

گشایش در زندگی با کمک گرفتن از آیات قرآنی و احادیث و ذکرهای توصیه شده از جانب ائمه و پیشوایان مطمئنا راهی موثر است. بهره گیری از این آیات و احادیث همچون هر امر دیگری نکته هایی برای تسریع در اجابت و رفع مشکل دارد که بخشی از انها را برایتان جمع آوری کرده ایم که به شرح زیر است.
اکثر گرفتاری هایی که انسان به آن مبتلا می شود، به واسطه گناه است، زیرا به کار نگرفتن نعمت هاى خداوند در مسیرى که او مى پسندد و صرف کردن آن ها در معصیت خداوند نشانه کفران نعمت ها است.

کسى که زیاد استغفار گوید و از خدا عذرخواهى کند، خداوند از هر غصه اى برایش گشایشى قرار دهد و از هر تنگنایى راه فرارى پیش پایش گذارد و او را از جایى که گمان ندارد روزى مى دهد

خداوند راه توبه و استغفار را برای همه باز گذاشته است و می فرماید: «وَ تُوبُوا اِلَى اللهِ جَمیعاً اَیُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»، اى مؤمنان! همگى با هم به سوى خدا توبه کنید و باز گردید شاید رستگار شوید.( نور/۳۱)
با این وجود در آیاتی دیگر به اثرات استغفار در دنیا اشاره شده است مانند: «اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کانَ غَفّاراً/یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْراراً/وَ یُمْدِدْکُمْ بِأَمْوال وَ بَنینَ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ جَنّات وَ یَجْعَلْ لَکُمْ أَنْهاراً»؛ از پروردگار خویش آمرزش طلبید که او بسیار آمرزنده است (اگر چنین کنید) او (باران) آسمان را پى درپى بر شما فرو مى فرستد و شما را با اموال و فرزندان بسیار کمک مى کند و باغ هاى سرسبز و نهرهاى جارى در اختیارتان قرار مى دهد.( نوح/۱۰ تا ۱۴)
بنابراین دستور به استغفار از خود قرآن گرفته شده و در روایات نیز تأکید شده است.
چنانچه رسول خدا صلی الله و علیه و آله فرموده اند: مَنْ أَکْثَرَ الإِسْتِغْفارَ جَعَلَ اللهُ لَهُ مِنْ کُلِّ هَمّ فَرَجاً وَ مِنْ کُلِّ ضیق مَخْرَجاً وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لایَحْتَسِبُ»؛ کسى که زیاد استغفار گوید و از خدا عذرخواهى کند، خداوند از هر غصه اى برایش گشایشى قرار دهد و از هر تنگنایى راه فرارى پیش پایش گذارد و او را از جایى که گمان ندارد روزى مى دهد. ( وسائل الشیعه،ج ۷، ص ۱۷۶)

رفع گرفتاری ها با استغفار

آیة الله محمدتقی بهجت (ره) آن عارف بالله در پاسخ به سؤال فردی که در امور مختلف از جمله اشتغال و ازدواج دچار گرفتاری شده بود، این چنین بیان کردند: زیاد از روی اعتقاد کامل بگویید: «أستغفر الله»، هیچ چیز شما را منصرف نکند غیر از ضروریات و واجبات تا کلیه ابتلائات رفع شود، بلکه بعد از رفع آن ها هم بگویید، برای اینکه امثال آن ها پیش نیاید و اگر دیدید رفع نشد، بدانید یا ادامه نداده اید، یا آنکه با اعتقاد کامل نگفته اید.
در روایات با هر سه لفظ آمده است که اگر کسى ملازم استغفار باشد یا پیوسته استغفار کرد یا زیاد استغفار نمود، خداوند او را از هر همّ و غمى رها مى کند و از هر تنگنایى راه برون رفت براى وى قرار می دهد و از جایى که گمان نمى برد روزى اش مى دهد. (به نقل از کتاب نفس مطمئنه، ص 54 و سایت مرکز تنظیم و نشر آثار حضرت آیة الله بهجت ره)
ان شاء الله که بهره گیری از این ذکر ، از مشکلات خارج شده و زندگی سعادتمندی را داشته باشید.

1. بهشت

یزید بن عبد الملک از پدرش و از جدّش نقل کرده است که: بر فاطمه سلام الله علیها وارد شدم، پس او ابتدا بر من سلام کرد، و فرمود حالت چگونه است؟ عرض کردم: به دنبال خیر و برکت هستم. آن گاه فرمود: «أَخْبَرَنِی أَبِی وَ هُوَ ذَا هُوَ أَنَّهُ مَنْ سَلَّمَ عَلَیهِ وَ عَلَی ثَلَاثَةَ أَیامٍ أَوْجَبَ اللَّهُ لَهُ الْجَنَّةَ قُلْتُ لَهَا فِی حَیاتِهِ وَ حَیاتِكِ قَالَتْ نَعَمْ وَ بَعْدَ مَوْتِنَا؛

پدرم خبر داد، در حالی که زنده بود، هر کسی سه روز بر او و بر من سلام کند، خدا بهشت را بر او واجب می کند. عرض کردم: در حیات او و شما؟ فرمود: بلی، و بعد از مرگمان.»

2. بخشش گناهان

امام علی علیه السلام از فاطمه (سلام الله علیها )نقل نموده است، که: پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «یا فَاطِمَةُ مَنْ صَلَّى عَلَیكِ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ وَ أَلْحَقَهُ بِی حَیثُ كُنْتُ مِنَ الْجَنَّةِ؛ ای فاطمه! کسی که بر تو درود بفرستد، خداوند او را می بخشد، و به من، در هر جای بهشت که باشم، ملحق می کند.»

امام صادق (علیه السلام ) از پدرانش نقل نموده است: «مَنْ زَارَ قَبْرَ الطَّاهِرَةِ فَاطِمَةَ فَقَالَ السَّلَامُ عَلَیكِ … ثُمَّ اسْتَغْفَرَ اللَّهَ غَفَرَ اللَّهُ لَهُ وَ أَدْخَلَهُ الْجَنَّةَ؛  کسی که قبر [آن] پاکیزه [یعنی] فاطمه را زیارت کند، پس بگوید: سلام بر تو ای فاطمه!… سپس طلب استغفار کند، خداوند او را می بخشد و داخل بهشت می کند.»

3. نجات از سختی های قیامت

امام باقر علیه السلام از پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) نقل نموده است که فرمود: «مَنْ زَارَنِی أَوْ زَارَ أَحَداً مِنْ ذُرِّیتِی زُرْتُهُ یوْمَ الْقِیامَةِ فَأَنْقَذْتُهُ مِنْ أَهْوَالِهَا؛  کسی که مرا و یا یکی از فرزندانم را زیارت کند، روز قیامت او را زیارت می کنم و از سختیهای قیامت نجاتش می دهم.» یقیناً از بارزترین و کامل ترین مصداق ذریه آن حضرت، فاطمه زهرا (سلام الله علیها )می باشد.

نه مثل  ساره ای و مریم ، نه مثل آسیه و حوا

فقط شبیه خودت هستی ، فقط شبیه خودت ، زهرا(س)

اگر شبیه کسی باشی ، شبیه نیمه شب قدری

شبیه آیه تطهیری ، شبیه سوره اعطینا

 شناسنامه ی تو صبح است، پدر تبسم و مادر نور

سلام ما به تو ، ای باران ، سلام به تو ، ای دریا

نامت گل ، نشانت گل آذین ، یادت گلاب و غروبت گلگون

گلی با هجده گلبرگ بی مکثال ، خوشا به حال هجده بهاری که با تو شکفتند.

ای لاله ! که داغ باغبان داری

ای سرو که قامت کمان داری

در فصل بهار عمر، چون پاییز

از چیست که این همه خزان داری؟

بگیر آب وضوئی کن، زچشمه سر فدک امشب

نماز عشق بخوان فردا ، به سمت قبله ی عاشورا

بیت الاحزان تو، پیشگوی کربلا بود و گریه های دردناکت پیش درآمد نینوا!

« یا فاطمه اشفعی لنا»

اَللّهُمَّ صَلِّ عَلی فاطِمَة وَ اَبیها وَ بَعْلِها وَ بَنیها وَ سِرِّ الْمُسْتَوْدَعِ فیها بِعَدَدِ ما اَحَاطَ بِهِ عِلْمُکَ.

یکی از ختوم مجرّب در برآورده شدن حاجات، صلوات بر حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) است، که پانصد و سی مرتبه این صلوات را تکرار نماید.

اخلاق سیاسی زهرای مرضیه(س) را می توان در فصلهایی چون «دفاع از امام و حجت خدا»؛ «پیروی کامل از امامت و رهبری علی(ع)»؛ «صحنه های مختلف مبارزه برای فدک» و «حضور مشتاقانه و دلسوزانه در عرصه های تدارک جنگ و جهاد» نگریست. که سرانجام صحیفه آخرین این دفتر با سرخی خون آن بانوی شهیده رنگین گشت و مُهر شهادت، نشانِ همیشه از شجاعت و شهامت فاطمه(ع) در این میدان گردید. نخست با گفتگو درخواست حق غصب شده خود را کرد و با استدلال به آیات مختلف قرآن به محاجه پرداخت و سرانجام خلیفه اول را وادار به استرداد فدک نمود.

آنجا که از امام زمان خود، علی(ع) سخن می گفت، ژرفای نگاه و بینش او، تمامی حیله ها را نظاره می کرد و نقش دشمن را در

صحنه های مختلف به صورت پیدا و پنهان می نگریست. از این رو به خوبی جایگاه امامت را در صحنه های سیاسی جامعه ترسیم می کرد و به روشنگری کوته نظران و ساده لوحان می پرداخت. ابتدا امامت اهل بیت(ع) را «عامل وحدت و ایمنی از تفرقه» ترسیم کرد، سپس حضرت علی(ع) را «بزرگ امامان» لقب داد.در سخنی سیاسی در برابر غاصبان خلافت فرمود:

«برخلاف حکم خدا در قرآن و سنت و سفارش پیامبر اسلام در تأویل و تفسیر قرآن، حق امامت او را غصب کرده و به دیگران سپردند.»

زهرای مرضیه(س) با اندوهی مشفقانه و مصلحانه، «دوری از عذاب جاویدان» و «فراهم سازی نعمتهای همیشگی خداوندی را» ارمغان رهبری امیر مؤمنان(ع) برای مردم معرفی می کند و با یادآوری غدیرخم همگان را به پایبندی عهد و پیمان خویش با رسول اللّه (ص) ـ در باره رهبری علی(ع) ـ فرا می خواند. او با درک شرایط حکومت اسلامی و ضرورت دفاع از جامعه، در

هنگامه های جنگ و جهاد، نبردی بابصیرت و شناخت در این عرصه می نمود، گاه در میدان جنگ به یاری آسیب دیدگان می شتافت و با فعالیتهای فراوان مجروحان را امداد می نمود و گاهی در پشت جبهه، نیازهای رزمندگان و جنگجویان را تأمین می کرد. «جهاد» در نگاه او «عزت اسلام و مسلمانان»تفسیر گردید و از جمله کارهای آن بانو ـ در پشتیبانی جبهه های جنگ ـ پخت نان و بردن آن برای مجاهدان بود.

1 ـ ‌خانه‌داری
چگونه زیستن و معاشرت کردن با همسر و فرزندان و سامان بخشی به امور خانه و زندگی که در حیات طیبه حضرت زهرا(س) بود، به عنوان «الگوی خانواده ها» خانه و خانواده او را به عنوان یک «خانواده الگو» مطرح ساخته است.
آن حضرت، آیین خانه داری و همسرداری را به خوبی مراعات می‌کرد. در زندگی واقعا شریک و همراه و همراز همسرش امیرمؤمنان(ع) بود.
گاهی در خانه، به علت وضعیت دوران و شرایط تنگنای اقتصادی حاکم بر مسلمانان و آن حضرت غذایی نبود و کودکان و خود آن بانو گرسنه بودند، اما فاطمه زهرا(س) چیزی به حضرت علی(ع) نمی‌گفت و از او درخواستی نمی‌کرد؛ حتی به پیامبر خدا هم در این مورد سخنی نمی‌گفت. بیم آن داشت که همسرش نتواند خواسته او را برآورد و تأمین کند و شرمنده شود.تا این حد مراعات مالی شوهر و پرهیز از «درخواست»، تنها از آن حضرت بر می‌آمد که همسر و همتای کسی همچون علی(ع) است.

2 ـ‌ توجه به شخصیت بخشی به فرزندان
حضرت زهرا(س) برای ایجاد اعتماد به نفس در فرزندان خود آن‌ها را وادار و تشویق به مسابقه و ورزش می‌کرد.

3 ـ ‌محبت به فرزند
درس محبت در خانه حضرت زهرا سلام اللّه علیها بطور کامل ارائه می‌شد و آن حضرت که خود ازسرچشمه محبت و عطوفت رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم سیراب شده و قلبش کانون محبت به همسر و فرزندانش بود در این جهت نیز وظیفه مادری خود را به بهترین شکل انجام می‌داد.
سلمان فارسی می‌گوید: روزی حضرت فاطمه زهرا سلام اللّه علیها رادیدم، که مشغول آسیاب کردن غله است. فرزندش حسین علیه السلام به گریه افتاد و بی‌تابی می‌کرد.عرض کردم : برای کمک به شما ، غله را آسیاب کنم یا بچه را آرام نمایم؟ حضرت فرمود: من به آرام کردن فرزند اولی هستم. شما آسیاب را بچرخانید.
حضرت زهرا سلام اللّه علیها از همان آغاز کودکی فرزندانش ، عبادت خدای تعالی را در روح و روان آنها تثبیت کرد و خوی پرستش خدای یکتا را در فطرت لطیف آنها سرشت .

4 ـ شوهرداری و هماهنگی با او
شوهرداری حضرت زهرای مرضیه سلام اللّه علیها بهترین الگو برای زنان مسلمان است. رفتار حضرت زهرا سلام اللّه علیها با شوهر در عالی ترین مرحله صفا و مهربانی بود. نه تنها هرگز خاطر شوهر را نرنجاند بلکه یاوری مهربان برای او بود.
حضرت علی علیه السلام می‌فرمایند: «سوگند به خدا، من زهرا سلام اللّه علیها را تا آن زمان که خداوند او را به سوی خود برد، خشمگین نساختم و در هیچ کاری موجب ناخشنودی او نشدم. او نیز هیچ گاه مراخشمگین نکرد و عملی از او سرنزد تا باعث ناخشنودی من شود.
و هم چنین نقل است که امام علی علیه السلام فرمود: «هرگاه به چهره ی او«زهرا سلام اللّه علیها » نگاه می‌کردم هرگونه غم واندوه از من برطرف می‌شد»
حضرت زهرا سلام اللّه علیها از همان آغاز کودکی فرزندانش ، عبادت خدای تعالی را در روح و روان آنها تثبیت کرد و خوی پرستش خدای یکتا را در فطرت لطیف آنها سرشت .

5 ـ ‌تفاهم در زندگی مشترک

امیرالمؤمنین علی(ع) می‌فرماید: «به خدا سوگند (در سراسر زندگی مشترک با فاطمه(س) تا آنگاه که خدای عزیز و جلیل او را قبض روح فرمود هرگز او را خشمگین نساختم و بر هیچ کاری او را اکراه و اجبار نکردم، و او نیز مرا هرگز خشمگین نساخت و نافرمانیِ من نکرد؛ هر وقت به او نگاه می‌کردم رنجها و اندههایم بر طرف می‌شد.»

6 ـ دعا در حق دیگران
امام مجتبی(ع) نقل فرموده‌اند که: «مادرم فاطمه(س) را دیدم شب جمعه در محراب خود به عبادت برخاسته است و تا نمایان شدن سپیده صبح در عبادت و رکوع و سجود می‌بود، و می‌شنیدم که برای مؤمنین و مؤمنات دعا می‌فرمود و آنان را نام می‌برد و برایشان دعا می‌کرد، و برای خود هیچ دعا نمی‌کرد، به او گفتم: مادر! چرا همانطوری که برای دیگران دعا می‌فرمایی برای خودت دعا نمی‌کنی؟» فرمود: «پسرم، ابتدا همسایه سپس خانه خود.»

7 ـ آگاهی بخشی به فرزندان
حضرت زهرا سلام اللّه علیها از همان آغاز کودکی فرزندانش ، عبادت خدای تعالی را در روح و روان آنها تثبیت کرد و خوی پرستش خدای یکتا را در فطرت لطیف آنها سرشت و از همان آغاز به آنها علم آموخت و آنها را برای کسب معارف و تشویق در فراگیری ، آماده می‌کرد، به عنوان مثال به فرزندش حسن علیه السلام که هفت ساله بود می‌فرمود: «به مسجد برو ، آنچه را از پیامبر شنیدی فراگیر و نزد من بیا و برای من بازگو کن».

8 ـ‌ مقام ایثار و گذشت

9 ـ ‌تقسیم کار منزل با همسر
امام صادق(ع) می‌فرماید: «… علی(ع) آب و هیزم می‌آورد و حضرت فاطمه(س) آرد می‌کرد و خمیر می‌ساخت و نان می‌پخت و لباس‌ها را وصله می‌زد، و آن بانوی گرامی از زیباترین مردم بود و گونه‌های مطهّرش از زیبایی مثل گل بود. درود خدا بر او و پدر و فرزندانش باد».
امام علی(ع) فرموده است: «فاطمه(س) به قدری با مشک آبکشی کرد تا بر سینه اش اثر گذاشت، و به قدری با آسیاب دستی آرد کرد تا دستهایش مجروح شد و آنقدر خانه روبی کرد و برای پخت و پز آتش زیر دیگ نهاد که لباسهایش گردآلود و دودی گردید؛ و در این امور زحمت و رنج بسیار به او می‌رسید

1 ـ رعایت پوشش و حجاب
علی (ع) فرمود: نابینایی در خانه حضرت زهرا (س) وارد شد حضرت خود را پشت پرده یا دیوار پوشاند. پیامبر (ص) فرمود چرا با این که نابینا تو را نمی‌بیند از وی حجاب می‌گیری؟ عرض کرد: اگر او مرا نمی‌بیند، من که او را می‌بینم و او نیز بوی مرا استشمام می‌کند.
«فقال رسول الله(ص): اشهد انک بضعه منی» پیامبر(ص) در تایید رفتار حضرت زهرا فرمود گواهی می‌دهم که تو حقا پاره تن من هستی.

2 ـ ‌صبر و حوصله
فاطمه(س) در یاد دادن مسائل دین به دیگران از حوصله و پشتکار فراوانی برخوردار بود. روزی زنی نزد او آمد و گفت: مادری پیر دارم که در مورد نماز خود اشتباهی کرده و مرا فرستاده تا از شما مسئله‌ای را بپرسم.حضرت زهرا سلام اللّه علیها سؤال او را پاسخ فرمود، زن برای بار دوم وسوم مسئله‌ای پرسید و پاسخ شنید اینکار تا ده بار تکرار شد و هر بار آن بانوی بزرگوار، سؤال وی راپاسخ فرمود. زن از رفت و آمدهای پی در پی شرمگین شد و گفت: دیگر شما را به زحمت نمی‌اندازم. فاطمه سلام اللّه علیها فرمود: باز هم بیا و سوالهایت را بپرس ، تو هر قدر سؤال کنی من ناراحت نمی‌شوم. زیرا از پدرم رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم شنیدم که فرمود: روز قیامت علمای پیرو ما محشور می‌شوند و به آنها به اندازه دانش شان خلعت‌های گرانبها عطا می‌گردد واندازه پاداش به نسبت میزان تلاش است که برای ارشاد و هدایت بندگان خدا نموده اند.

3 ـ‌ عدم تعلق به زینت‌های دنیوی
امام سجاد(ع) فرمودند: «اسماء بنت عمیس» برایم نقل کرد که من نزد (جدّه تو) فاطمه(س) بودم هنگامی که رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ بر او وارد شد و او گردنبدی از طلا به گردن داشت که امیر المؤمنان علی(ع) از سهم خود از غنائم برای او خریده بود، پیامبر فرمود: «ای فاطمه! (شایسته است که از این زینت حلال پرهیز نمایی تا) مردم نگویند فاطمه(س) دختر محمد لباس جبّاران را بر تن می‌کند.»
حضرت فاطمه(س) گردن بند را فروخت و با آن بنده‌ای را خریداری و آزاد ساخت، و رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ از این کار شادمان شد.
آن حضرت، آیین خانه داری و همسرداری را به خوبی مراعات می‌کرد. در زندگی واقعا شریک و همراه و همراز همسرش امیرمؤمنان(ع) بود.

4 ـ راستگوترین بانو
«عایشه» گفته است: «هرگز راستگوتر از فاطمه(س) ندیدم جز پدرش (رسول اکرم ـ صلّی الله علیه و آله).

5 ـ‌ زاهد در زندگی
از امام صادق(ع) و نیز از «جابر انصاری» نقل شده است که: «پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ ، فاطمه(س) را دید که لباسی خشن بر تن دارد و به دست خویش (آسیا می‌گرداند ) آرد می‌کند، و درهمان حال فرزند خود را شیر می‌دهد، اشک به چشمان پیامبر آمد و فرمود: «دخترم تلخی دنیا را به عنوان مقدمه شیرینی آخرت تحمل کن» عرض کرد: «ای رسول خدا! خداوند را بر نعمتهایش ستایشگر و سپاسگزارم.»
و خدای متعال این آیه را نازل فرمود: «و لَسَوف یُعطیک رَبُّک فَتَرضی5: و بزودی؛ پروردگارت (آن قدر) به تو عطا خواهد کرد تا راضی و خشنود شوی»
امام علی علیه السلام فرمود: «هرگاه به چهره ی او«زهرا سلام اللّه علیها » نگاه می‌کردم هرگونه غم واندوه از من برطرف می‌شد.

6 ـ‌ مقام خوف و خشیت از خدا
هنگامی که آیه «و إنَّ جهنَّم لَمَوعدهُم اجمَعین لها سبعهُ ابوابٍ لِکلِّ بابٍ مِنهم جُزءٌ مَقسومٌ؛ دوزخ میعاد گاه همیشگی ایشان است که هفت درب دارد و برای هر دربی سهم معیّنی از ایشان خواهد بود» نازل شد، رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله ـ به صدای بلند گریست، و اصحاب او از گریه آن بزرگوار گریستند امّا نمی‌دانستند جبرئیل چه به او فرود آورده است، و (از هیبت پیامبر) هیچ یک توان آن که با او سخن بگویند نداشتند، و پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ چنان بود که چون فاطمه(س) را می‌دید شادمان می‌شد، به همین جهت سلمان به خانه فاطمه(س) رفت تا او را از قضیه آگاه سازد، و آن گرامی را دید که مقداری جو را آسیا می‌کند و می‌گوید: «و ما عند الله خیرٌ وَ أبقی؛ آنچه نزد خداست بهتر و پایدارتر است.»
…حضرت فاطمه(س) عرض کرد: «ای پدر فدای تو بشوم چه چیزی موجب گریستن شما شد.» پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ از آیه‌ای که جبرئیل فرود آورده بود به او خبر داد، فاطمه(س) چون آیه را شنید چنان گریست که بر زمین افتاد، و پیاپی می‌گفت: «وای، وای بر کسی که در آتش دوزخ افتد …»

كليد آرامش، انضباط، استحكام و صميميت خانواده به دست زنان است و به دنبال آن موفقيت و آسودگي خاطر مرد نيز، به نوع رفتار و برخورد زن درون خانه بستگي دارد. بهترين و جامع‌ترين اسوه در اين زمينه، حضرت فاطمه(سلام الله علیها) است. براي شناخت لطايف و ظرايف جلوه‌هاي رفتاري حضرت و سيره‌ي عملي ايشان در برخورد با علي(علیه السلام) به بررسي فرازهايي از زندگي‌ فاطمه(سلام الله علیها) مي‌پردازيم.
1. عشق و محبت توأم با احترام به همسر؛ از اهداف مهم در ازدواج، آرامش و رابطه‌ي محبت‌آميز ميان زوجين است، برقراري روابط عاطفي، نقش مهمي در استحكام خانواده و حسن رابطه و سازگاري زن و شوهر دارد. خداوند در آيه‌ي ، به اصل وجود عشق و احساس محبت متقابل بين زن و شوهر اشاره فرموده:
.
يكي از عوامل مهم در تحقق عشق و محبت ميان هسمران بيان و اظهار آن است. چه بسا كساني كه در قلب محبت فراواني نسبت به همسرشان دارند، ولي توانايي ابراز آن را ندارند. در حالي كه گفتن جملاتي كه حاكي از محبت زوجين نسبت به هم است در رفع بسياري از ترديدها و سوء ظن‌ها مؤثر و بر ميزان محبت آنان مي‌افزايد: ائمه معصومين: هم به ابراز علاقه به همسر تأكيد نموده‌اند و در سيره‌ي عملي ايشان اين امر در موارد متعددي به چشم مي‌خورد. پيامبر اكرم(صلی الله علیه وآله) فرمود: .
در زندگي مشترك فاطمه(سلام الله علیها) با علي(علیه السلام) عبارات و كلمات محبت‌آميز بسيار است. فاطمه(سلام الله علیه) با الهام از دستورات الهي و با دارا بودن درك صحيح از روابط زن و شوهر، همواره به همسر بزرگوارش عشق مي‌ورزيد و او را مورد محبت قرار مي‌داد و در كلام خود علاقه و احترام را توأماً در نظر داشت؛ گاهي او را با كنيه‌ي “اباالحسن” صدا مي‌كرد و گاه او را يابن عمّ ﴿پسرعمو﴾ …. خطاب مي‌نمود: <جزاك اللهُ عنّي خيرَ الجزاء يابن عم رسول‌الله>.
استفاده از نام مناسب و القاب زيبا براي خطاب همسر، باعث روابط مثبت و ايجاد محيطي آكنده از صميميت مي‌شود و سبب پيدايش زمينه‌ي عكس‌العمل و رفتاري، مناسب در طرف مقابل مي‌شود. حضرت علي(علیه السلام) فرموده‌اند:
<اجملوا في الخطاب، تسمعوا جميل الجواب؛ خطاب‌هايتان را زيبا كنيد تا پاسخ زيبا بشنويد>.
فاطمه(سلام الله علیها)، در مقام اظهار محبت و علاقه به امام علي (علیه السلام) فرمود: <روحي لروحكَ الفدا و نفسي لنفسكَ الوقاء يا اباالحسن؛ علي‌جان، روح من فداي روح تو و جان من سپر بلاهاي جان تو>.
عشق و محبت فاطمه(سلام الله علیها) نسبت به همسرش به اندازه‌اي بود كه در لحظات احتضار مي‌گريست و به علي(علیه السلام) مي‌فرمود: <ابكي لما تلقي بعدي؛ به خاطر آن‌چه [از مشكلات و سختي‌ها] كه پس از من به تو خواهد رسيد مي‌گريم>.
2. شناخت همسر و آشنايي با ابعاد روحي و شخصيتي او؛ از عوامل انس و الفت در خانواده و استحكام آن، شناخت حالات و روحيات يكديگر و درك متقابل است. در صورت درك صحيح روش و رفتار همسر، طراف مقابل مي‌تواند در برابر آن واكنش مناسبي نشان دهد و با شناخت موقعيت او راحت‌تر از خطاها و لغزش‌هاي احتمالي همسرش گذشت كند، زيرا بسياري از اختلاف‌ها ناشي از بدفهمي‌ها و سوءتفاهم‌ها است.
فاطمه(س) در مدت كوتاه زندگي خود با علي(علیه السلام)، حقيقت وجودي و روحيات علي(علیه السلام) را مي‌شناخت و زماني كه ديگران از فهم و درك رفتار علي(علیه السلام) ناتوان بودند، فاطمه(سلام الله علیها) آن‌ها را راهنمايي مي‌كرد و با خصوصيات رفتاري امام آشنا مي‌ساخت.
در روايتي آمده است كه يكي از اصحاب علي(علیه السلام)، او را در نخلستان در حالت راز و نياز با معبود ديد. ناگهان مشاهده كرد كه اميرالمؤمنين(علیه السلام) مانند چوب خشكي بر زمين افتاد، پس يقين كرد كه علي(علیه السلام) از دنيا رفته است. فوراً به درب منزل فاطمه(سلام الله علیها) آمد تا او را با خبر كند. فاطمه(سلام الله علیها) با شناختي كه از روحيات علي(علیه السلام) داشت، فرمود: <الغيشة التي تأخذه من خشية الله…؛ اين حالتي است كه به واسطه‌ي خوف و خشيت الهي بر او عارض شده است.
در پرتو شناخت فاطمه(سلام الله علیها)، از همسرش بود كه خانه‌ي محقر آن‌ها محل انس و آرامش علي(علیه السلام) قرار گرفته بود و امام علي(علیه السلام) مي‌فرمود: <وَلقد كنتُ أنظُر إليها فَتَنْكََشِفُ عنيّ الهمومَ والأحزان؛ هرگاه به چهره‌ي فاطمه(سلام الله علیها) مي‌نگريستم تمام غم و اندوهم برطرف مي‌شد>. اين انس و الفت به حدي بود كه اگر علي(علیه السلام) به خانه مي‌آمد و زهرا(سلام الله علیها) را نمي‌يافت، غم بر سينه‌اش سنگيني مي‌كرد و بسيار بر او سخت مي‌گذشت. بعد از شهادت فاطمه(سلام الله علیها) نيز فرمود:
روشن است كه موفقيت مردان در عرصه‌هاي مختلف اجتماعي، اقتصادي و … در گرو آسودگي خاطر و آرامش روحي و رواني است. اين قاعده حتي در حيطه‌ي وظايف فردي مرد نيز جاري است، مانند تحصيل علم، عبادات فردي و … پس زنان در اين زمينه، مسئوليت ويژه‌اي دارند و بايد با درك موقعيت و روحيات همسرشان، آن‌ها را در اين امور ياري رسانند.
3. پرهيز از تقاضاي نامقدور؛ رياست اقتصادي و مسئوليت هزينه‌‌هاي خانواده، بر عهده‌ي مرد است و او موظف است از نظر اقتصادي همسر و فرزندانش را تأمين كند. و اين به دليل نقش ويژه‌ي زنان در خانواده است. تا بتوانند آسوده خاطر به پرورش كودكان و انجام وظايف همسري بپردازند.
بنابراين درخواست لباس، زينت و لوازم منزل و امثال آن خواسته‌هايي است كه معمولاً هر زني به خود اجازه مي‌دهد تا از همسرش طلب كند، اما فاطمه(سلام الله علیها) همسرش را براي اين تقاضاها و خواسته‌ها به زحمت نمي‌انداخت.
فاطمه(سلام الله علیها) از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) آموخته بود كه: . به جهت شرايط خاصي كه در زندگي مشترك و روحيه‌ي زن و شوهر وجود دارد، تقاضاي امري كه بر همسر مقدور نيست باعث احساس سرشكستگي و ناتواني در او مي‌شود كه اين احساس در حيط زندگي تأثير مطلوبي ندارد.
4 . قناعت و ساده زيستي؛ وارستگي و ساده زيستي هم، از نقاط برجسته‌ي حيات فاطمي است كه در زندگي كوتاه حضرت نمودهاي زيبايي داشته است. زهد و ساده‌زيستي حضرت، هميشه‌ به معناي فقر و جبر روزگار نبود. خديجه(سلام الله علیها)، مادر بزرگوارشان هم با اين‌كه زن ثروتمندي بود، در راه خدا همه‌ي اموالش را انفاق كرد و خود در كمال سختي، اواخر عمر را در شعب ابي‌طالب گذراند. زندگي ساده‌ي فاطمه نيز حاصل انتخابي عارفانه و عاشقانه بود، گويي فاطمه(سلام الله علیها) از همان آغازين لحظات ورود به خانه‌ي اميرالمؤمنين، با بخشش لباس عروسي اين راه را برگزيده بود.
زماني هم كه پيامبر(صلی الله علیه و آله) به دستور خداوند، فدك را در اختيار فاطمه گذاشت، سادگي و بي‌پيرايگي خانه‌ي او تغييري نكرد. در حالي كه فدك سرزمين حاصل‌خيزي بود و تمام گندم مدينه را تأمين مي‌كرد و فاطمه(سلام الله علیها) تما درآمد آن را در راه رضايت معبود به مستمندان و مساكين انفاق مي‌كرد.
روزي پيامبر(صلی الله علیه وآله) فاطمه را ديد كه پيراهن خشن و كم ارزشي پوشيده بود و با دست آسياب مي‌كرد و در همان حال فرزندش را شير مي‌داد، پيامبر در حالي كه اشك مي‌ريخت، فرمود: . فاطمه(سلام الله علیها) عرض كرد: . به همين مناسبت اين آيه شريفه خطاب به پيامبر اكرم نازل شد:(ولسوف يعطيك ربك فترضي)؛ .
سلمان، روزي به خانه‌ي دختر پيامبر(صلی الله علیه و آله) مي‌رود و مي‌بيند كه ايشان چادري كهنه و وصله‌دار به سر دارد سلمان متعجب و اندوهناك مي‌شود و به ياد شاهزاده‌هاي ايراني و شكوه و جلال آن‌ها مي‌افتد، در حالي كه يگانه دختر رسول خدا(صلی الله علیه و آله) چادرش فرسوده است. گريه‌كنان مي‌گويد: .
بي‌شك بيان چنين صحنه‌هايي از زندگي دختر گرامي پيامبر(صلی الله علیه و آله) و اسوه‌پذيري از آن حضرت به اين معنا نيست كه زنان جامعه‌ي ما، براي پيروي از فاطمه(سلام اله علیها) چادر وصله‌دار به سر نمايند و يا تنها پوست گوسفندي، فرش خانه‌شان باشد؛ آن‌چه مهم است درك پيام اين رفتارهاست و آن ساده‌زيستي و وارستگي از دنياست. امروزه با گسترش وسايل رفاهي و تجملاتي، سطح زندگي افراد تفاوت‌هاي بسياري با هم دارد و چون استفاده‌ي يكسان و برخورداري از تمامي امكانات رفاهي براي همه مقدور نيست، زمينه بروز ناراحتي‌ها و تعارض در خانواده‌ها مي‌شود. تنها راه پيش‌گيري از اين مسايل هم، ساده زيستي و رضايت به داشته‌‌هاست. در غير اين صورت موازنه‌ي دخل و خرج در خانواده به هم مي‌خورد و از نظر اقتصادي اعضاي آن به زحمت مي‌افتند.
فاطمه(سلام الله علیها) به راستي نمونه‌ي كامل ساده‌زيستي و دوري از دل‌بستگي‌هاي دنيوي بود، بنابراين هرگز از سادگي خانه‌اش شرمگين نمي‌شد، نسبت به مهريه‌ي اندكش احساس پشيماني نمي‌كرد و در تمام عمر شريفش از كمبودها شكايتي نداشت. در زيارت نامه‌ي حضرت مي‌خوانيم: <يا خليفة الورع والزهد؛ اي هم‌پيمان با پارسايي و زهد.
6. تقسيم كار در خانه فاطمه زهرا(س): از ويژگي‌هاي خانواده‌ي متعادل و موفق، تقسيم كار مناسب و منصفانه‌ي مسئوليت‌هاي موجود در خانه و خانواده است. وقتي اعضاي خانواده به طور مشترك در كارها و مسئوليت‌هاي خانه سهيم باشند، كارها با عدالت توزيع مي‌شود.
تقسيم كار در صورتي بر پايه‌ي عدالت است كه به شئونات و استعدادهاي تكويني زن و مرد توجه شود. در مورد زن، مهم اين است كه لطافت و ظرافت روحيه‌ي او، پوشيدگي و دوري نامحرمان و توانايي وي در انجام امور مورد توجه قرار گيرد. در زندگي فاطمه(س) و علي(علیه السلام) اين تقسيم كار به بهترين شكل صورت گرفته بود. تقسيم كار را پيامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) پيشنهاد دادند، تدبير كارهاي منزل بر عهده‌ي زهرا(سلام الله علیها) و اداره‌ي بيرون منزل بر دوش علي(علیه لسلام) قرار گرفت.
و آن هنگام فاطمه(سلام الله علیها) خوشحالي و رضايت خود را اين گونه ابراز داشت.