آیت‌الله مجتبی تهرانی می‌گوید: ارزش اعمالی که انسان در دهه اول ذی‌الحجه انجام می‌دهد از جهاد فی سبیل الله هم بیشتر است؛ مگر این‏ که کسی مال، جان و همه چیزش را در جهاد فی سبیل الله ببرد و هیچ چیز را هم برنگرداند.

 عبادت خدا در دهه اول ذی‌الحجه بالاتر از شب قدر است.

آیت‌الله مجتبی تهرانی از اساتید بر جسته اخلاق به مناسبت فرا رسیدن ماه پر خیر و برکت ذی‌الحجه و ایام حج، سفارش‌هایی را برای عاشقان طریق الهی بیان کرده است که مشروح آن در ذیل می‌آید:

انسان باید فرصت‏ طلب باشد!

أعوذ بالله من الشیطان الرجیم، بسم الله الرحمن الرحیم

و الحمد لله ربّ العالمین و صلّی الله علی محمد و آله الطیبین الطاهرین و لعنة الله علی أعدائهم أجمعین؛

دهه اوّل ماه ذیحجّه از ایامی است که از نظر ارزشی در روایات ما خیلی بر روی آن تأکید شده و حتی آن را با ماه مبارک رمضان مقایسه کرده‏ اند. در یک آیه شریفه آمده است که: «ووَاذْکُرُواْ اللّهَ فِی أَیَّامٍ مَّعْدُودَاتٍ» ما در روایات داریم که حضرات معصومین علیهم‌السلام می‌فرمایند: ایام معدودات، همان دهه اول ماه ذیحجّه است. در این ایام زیاد خدا را ذکر کنید! حالا من به بعضی از آن روایات اشاره می‌کنم.

در روایتی دارد: قال رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم: «مَا مِنْ أَیَّامٍ أَزْکَى عِنْدَ اللَّهِ تَعَالَى وَ لَا أَعْظَمَ أَجْراً مِنْ خَیْرٍ فِی عَشْرِ الْأَضْحَى» رسول خدا (ص) فرمود: هیچ ایامی پاکیزه‌تر و بزرگتر از نظر اجر و پاداش در مورد اعمال، از دهه اضحی نیست؛ دهه اضحی هم همین دهه اول ذیحجه است.

«قیل و لا الجهاد فی سبیل الله؟» به حضرت عرض شد که حتی نسبت به جهاد در راه خدا هم این ایّام با فضیلت‏تر است؟ «قال: و لا الجهاد فی سبیل الله الا رجل خرج بنفسه و ماله ثمّ لم یرجع من ذلک بشیء». حضرت فرمودند: ارزش اعمالی که انسان در این دهه انجام می‌دهد از جهاد فی سبیل الله هم بیشتر است؛ مگر این‏که کسی مال، جان و همه چیزش را در جهاد فی سبیل الله ببرد و هیچ چیز را هم برنگرداند؛ یعنی نه مالش بماند و نه جانش… تنها چنین چیزی است که بافضیلت‏تر از این ایّام است. این روایت گویای ارزش این ایام است.

در روایت دیگری از پیغمبر اکرم(ص) نقل شده است که حضرت فرمودند: «مَا مِنْ أَیَّامٍ الْعَمَلُ الصَّالِحُ فِیهَا أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ أَیَّامِ الْعَشْر». هیچ روزی نیست که خداوند انجام کار خیر در آن را بیشتر از این ده روز، دوست بدارد.

حالا من می‌خواهم یک تذکر عرض کنم. ما نباید از این امور معنوی و این فرصت‏های روحانی غفلت کنیم!

انسان باید فرصت طلب باشد و به تعبیر علی علیه السلام که فرمود: «اغتنموا الفرص»، فرصت‏ها را غنیمت بشمارد. زمانی خواهد آمد که این فرصت‌ها از دست ما رفته‏است و ما حسرت آن را خواهیم خورد. پس در این ایام نسبت به اعمال صالح و آدابی که وارد شده است غفلت نکنیم! به‏ خصوص ادعیه وارده که همه‏اش جنبه توحیدی دارد را بخوانیم.

اصلاً از این دعاها فهمیده می‏شود که مسئله توحید در این ایام محوریت داشته و باید بگوییم که این دهه، دهه توحید است. راجع به حضرت موسی (سلام الله علیه )  هم آمده است که وعده دیدار او با خداوند، در همین دهه بود، نه ماه رمضان!… اللهم صلّ علی محمد و آل محمد.

در هر روز از اين دهه، اين تهليلات [ لا اله إلاّ اللّه ها ] را که از امير مؤمنان(عليه السلام) نقل شده است بخواند و اگر روزی ده مرتبه بخواند بهتر است :

لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الّلَيالی وَالدُّهُورِ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ اَمْواجِ الْبُحُورِ،

لااِلهَ اِلاَّ اللهُ وَرَحْمَتُهُ خَيْرٌ مِمّا يَجْمَعُونَ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الشَّوْکِ وَالشَّجَرِ،

لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الشَّعْرِ وَالْوَبَرِ، لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الْحَجَرِ وَالْمَدَرِ،

لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ لَمْحِ الْعُيُونِ،

لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ فِی اللَّيْلِ اِذاعَسْعَسَ، وَالصُّبْحِ اِذا تَنَفَّسَ،

لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ عَدَدَ الرِّياحِ فِی الْبَراری وَالصُّخُـورِ،

لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ مِـنَ الْيَـوْمِ اِلـی يَـوْمِ يُنْفَخُ فِی الصُّورِ

 پنج دعايی  که به فرموده امام باقر(عليه السلام) خداوند آن را بوسيله جبرئيل برای حضرت عيسی(عليه السلام) هديه فرستاد، تا در ايّام اين دهه، آنها را بخواند. آن پنج دعا چنين است :

(1) اَشْهَدُ اَنْ لااِلهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَريکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ، بِيَدِهِ الْخَيْرُ، وَهُوَ عَلی کُلِّ شَيْء قَديرٌ

(2) اَشْهَدُ اَنْ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لاشَريکَ لَهُ، اَحَداً صَمَداً، لَمْ يَتَّخِذْ صاحِبَهً وَلا وَلَداً .

(3) اَشْهَدُ اَنْ لا اِلـهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَريکَ لَهُ، اَحَداً صَمَداً، لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ، وَلَمْ يَکُنْ لَهُ کُفُواً اَحَدٌ .

(4) اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلاَّ اللهُ، وَحْدَهُ لا شَريکَ لَهُ، لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ، يُحْيی وَيُميتُ، وَهُوَ حَيٌّ لا يَمُوتُ، بِيَدِهِ الْخَيْرُ، وَهُوَ عَلی کُلِّ شَيْء قَديرٌ .

(5) حَسْبِيَ اللهُ وَکَفی، سَمِعَ اللهُ لِمَنْ دَعا، لَيْسَ وَرآءَ اللهِ مُنْتَهی،اَشْهَدُللهِِ بِما دَعا،وَاَنَّهُ بَريءٌ مِمَّنْ تَبَرَّءَ، وَاَنَّ لِلّهِ الاْخِرَهَ وَالاُْولی .

1 ـ امام صادق(عليه السلام) می فرمايد: پدرم حضرت امام باقر(عليه السلام) به من فرمود: پسرم! در دهه نخست از ماه ذی الحجّه(از شب اول ماه تا شب عيد قربان) هر شب ميان نماز مغرب و عشا اين دو رکعت نماز را ترک مکن :

در هر رکعت سوره حمد و سوره قل هو الله را می خوانی، پس از آن آيه 142 سوره اعراف را بخوان : وَ واعَدْنا مُوسی ثَلاثينَ لَيْلَهً، وَ أَتْمَمْناها بَعَشْر، فَتَمَّ ميقاتُ رَبِّهِ …. وَلا تَتَّبِعْ سَبيـلَ الْمُفْسِـدينَ . اگر چنين کنی، در ثواب حاجيان، و اعمال حجّ آنها شريک می شوی.

2 ـ روزه گرفتن در نُه روز اوّل. در روايتی از امام موسی کاظم(عليه السلام) نقل شده است که هر کس نُه روز اوّل ذی الحجّه را روزه بدارد، خداوند ثواب روزه تمام عمر را برای او می نويسد

3 ـ ابوحمزه ثمالی از امام صادق(عليه السلام) نقل کرده است که آن حضرت، از روز اوّل تا عصر روز عرفه، پس از نماز صبح و قبل از نماز مغرب اين دعا را می خواند :

اللَّهُمَّ هَذِهِ الْأَيَّامُ الَّتِی فَضَّلْتَهَا عَلَی الْأَيَّامِ وَ شَرَّفْتَهَا قَدْ بَلَّغْتَنِيهَا بِمَنِّکَ وَ رَحْمَتِکَ فَأَنْزِلْ عَلَيْنَا مِنْ بَرَکَاتِکَ وَ أَوْسِعْ عَلَيْنَا فِيهَا مِنْ نَعْمَائِکَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَهْدِيَنَا فِيهَا لِسَبِيلِ الْهُدَی وَ الْعَفَافِ وَ الْغِنَی وَ الْعَمَلِ فِيهَا بِمَا تُحِبُّ وَ تَرْضَی اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ يَا مَوْضِعَ کُلِّ شَکْوَی وَ يَا سَامِعَ کُلِّ نَجْوَی وَ يَا شَاهِدَ کُلِّ مَلَإٍ وَ يَا عَالِمَ کُلِّ خَفِيَّهٍ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَکْشِفَ عَنَّا فِيهَا الْبَلاءَ وَ تَسْتَجِيبَ لَنَا فِيهَا الدُّعَاءَ وَ تُقَوِّيَنَا فِيهَا وَ تُعِينَنَا وَ تُوَفِّقَنَا فِيهَا لِمَا تُحِبُّ رَبَّنَا وَ تَرْضَی وَ عَلَی مَا افْتَرَضْتَ عَلَيْنَا مِنْ طَاعَتِکَ وَ طَاعَهِ رَسُولِکَ وَ أَهْلِ وِلايَتِکَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَهَبَ لَنَا فِيهَا الرِّضَا إِنَّکَ سَمِيعُ الدُّعَاءِ وَ لا تَحْرِمْنَا خَيْرَ مَا تُنْزِلُ فِيهَا مِنَ السَّمَاءِ وَ طَهِّرْنَا مِنَ الذُّنُوبِ يَا عَلامَ الْغُيُوبِ وَ أَوْجِبْ لَنَا فِيهَا دَارَ الْخُلُودِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ لا تَتْرُکْ لَنَا فِيهَا ذَنْبا إِلا غَفَرْتَهُ وَ لا هَمّا إِلا فَرَّجْتَهُ وَ لا دَيْنا إِلا قَضَيْتَهُ وَ لا غَائِبا إِلا أَدَّيْتَهُ وَ لا حَاجَهً مِنْ حَوَائِجِ الدُّنْيَا وَ الْآخِرَهِ إِلا سَهَّلْتَهَا وَ يَسَّرْتَهَا إِنَّکَ عَلَی کُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ اللَّهُمَّ يَا عَالِمَ الْخَفِيَّاتِ يَا رَاحِمَ الْعَبَرَاتِ يَا مُجِيبَ الدَّعَوَاتِ يَا رَبَّ الْأَرَضِينَ وَ السَّمَاوَاتِ يَا مَنْ لا تَتَشَابَهُ عَلَيْهِ الْأَصْوَاتُ صَلِّ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلْنَا فِيهَا مِنْ عُتَقَائِکَ وَ طُلَقَائِکَ مِنَ النَّارِ وَ الْفَائِزِينَ بِجَنَّتِکَ وَ النَّاجِينَ بِرَحْمَتِکَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ وَ صَلَّی اللَّهُ عَلَی سَيِّدِنَا مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ أَجْمَعِينَ.

ماه ذی الحجه برای خودسازی خيلی مهم است ماه، ماه دعا است، ماه راز و نياز با خدا است و يک قدری بيشتر نه فقط روز عرفه، نه فقط دهه اول اصلاً اين ماه، ماه دعا، ماه رابطه، ماه خودسازی است . در يک کلام (به قول بزرگان و عارفان )می توان گفت که می توان در اين ماه راه صد ساله را يک ماهه طی نمود .

فضيلت ماه ذی الحجّه

ماه «ذی الحجّه»، آخرين ماه «سال هجری قمري» است و ماهی است بسيار پربرکت . بزرگان دين هنگامی که اين ماه وارد می شد، اهمّيّت ويژه ای به عبادت در آن می دادند. مخصوصاً در دهه اوّل اين ماه .

در بعضی از روايات آمده است، شب های دهگانه ای که قرآن در سوره «والفجر و ليال عشر» به آن سوگند ياد کرده است، شب های دهه اوّل اين ماه شريف است،و اين سوگند به خاطر عظمت آن است .

روزه گرفتن در نُه روز اوّل. در روايتی از امام موسی کاظم(عليه السلام) نقل شده است که هر کس نُه روز اوّل ذی الحجّه را روزه بدارد، خداوند ثواب روزه تمام عمر را برای او می نويسد

در حديثی از رسول خدا(صلی الله عليه وآله) می خوانيم که عبادت و کار نيک در هيچ ايّامی به اندازه اين ايّام (ده روز اوّل ماه ذی الحجّه) فضيلت ندارد

وجود دو «عيد» مهمّ اسلامی عيد قربان (عيد اضحی) و عيد غدير (عيد ولايت) و روز « عرفه» و خاطره دعای عجيب و بسيار گرانبهای امام حسين(عليه السلام) در عرفات، شکوه و عظمت خاصّی به اين ماه بخشيده، و سزاوار است همه مؤمنان (مخصوصاً جوانان پاکدل ) از فضای آکنده از معنويّت اين ماه غافل نشوند و در خودسازی و تهذيب نفس بکوشند که به پيشرفت های مهمّی نائل می شوند .

آبروی زمین و آسمان ها را در سپیدی پیراهن بخت، ملائک به حجله می برند؛

امشب، دو دریای بی کران به هم می پیوندند و در این وصل بی مانند،

همه اقیانوس های عالم، انگشت به دهان اند…

خداوند از ازل، آغوش مهر این دو عصمت بی پایان را برای یکدیگر

خلق کرد و دامان پرستاره شان را به امید هم آفرید.

امشب، مقدر سال ها پیش رقم خورده هستی اتفاق می افتد و

خشنودی خداوند را کروبیان پای کوب خواهند دید…

این دو گیاه مهر، در سایه سار درخت رسالت، عشق و

ادب و توحید را تلمّذ کردند و هر دو، دست در دست هم نهادند

تاسلاله رسول، بی ادامه نماند.

هم نفس «هل اتی»

عفّت بی پایان روزگار؛ ام ابیها!

امشب که تو همسر صاحب ذوالفقار می شوی و عروس

خانه ابوتراب، امشب که از آغوش پیامبر به خانه امام می روی، همه

زنان عالم به “توی” پاکدامن سعادت پیشه رشک می برند.

امشب که علی کلید خانه اش را در دستان تو می گذارد و تو، همه

نه سالگی رنج کشیده ات را به او تکیه می دهی، امشب که نامت را

کنار نام مرتضی، در آسمان بر تخت می نشانند، چادر سفیدبخت تازه عروست

را بر سر همه عالم بکش تا رایحه وصال تو با آفتاب، کائنات را خجسته کند.

خوشا به حال “کوثر"ی که هم نفس “هل اتی” می شود!

خوشا به حال حیدری که دستان محبوبه حق را در دست خویش می گیرد!

خوشا به حال “شجره طیبه” ای که از این وصل معصوم،

سر بر می آورد و تا ثریا قد می کشد.

جوانان بر اساس طبيعتى كه دارند، براى آشنايى با افكار و انديشه‏هاى متفاوت، علاقه شديدى از خود نشان مى‏دهند. آنان دوست دارند انديشه‏هاى نو و متفاوت را بشناسند و از ميان آن‏ها آن‏چه را كه به نظر خود بهتر و كارآمدتر تشخيص مى‏دهند، انتخاب كنند.
بذر دانش، يكى از مهم‏ترين سرمايه ‏هايى است كه مى‏ توان در دل جوان كاشت و آن را بارور نمود. امام جواد (علیه السلام) در پيامى، اهميت علم و دانش را اين‏گونه بيان مى‏كند: «بر شما باد به كسب دانش، چرا كه آن براى همه لازم است و سخن از علم و بررسى آن امرى مطلوب و دوست داشتنى است، برادران دينى را به هم پيوند مى‏دهد و نشانه شخصيت والا و جوانمردى، تحفه مناسبى براى مجالس، دوست و همراه در سفر و مونس غربت و تنهايى است.»
از منظر امام جواد (علیه السلام) شايسته است كه يك جوان مسلمان به علم و دانش روى آورد و آن را مونس و يارى مناسب براى خود برگزيند. دوستان خود را بر اساس بينش و دانش انتخاب كند و شخصيت اجتماعى خود را به وسيله دانش و علم مشخص سازد. براى مجالس و ديدار ديگران، علم هديه برد و در تنهايى و غربت و سفر، علم و دانش را بهترين هم‏سفر و مونس خود بداند، چرا كه علم و دانش، سرچشمه تمام كمالات و ريشه همه پيشرفت‏هاست.
پيشواى نهم، علم را دو قسمت كرده و مى‏ فرموند: «علم و دانش دو نوع است: علمى كه در وجود خود انسان ريشه دارد و علمى كه از ديگران مى‏شنود و ياد مى‏گيرد. اگر علم اكتسابى با علم فطرى هم‏آهنگ نباشد، سودى نخواهد داشت. هر كس لذت حكمت را بشناسد و طعم شيرين آن را بچشد، از پى‏گيرى آن آرام نخواهد نشست. زيبايى واقعى در زبان و گفتار نيك است و كمال راستين در داشتن عقل.»
امام محمد تقى (علیه السلام) علم و دانش را يكى از مهم‏ترين عوامل پيروزى و رسيدن به كمالات معرفى مى‏كرد و به انسان‏هاى كمال خواه و حقيقت ‏طلب توصيه مى ‏نمود كه در راه رسيدن به آرزوهاى مشروع و موقعيت‏هاى عالى دنيوى و اخروى از اين نيروى كارآمد بهره لازم را بگيرند. آن بزرگوار مى‏ فرمود: «چهار عامل موجب دست‏يابى انسان به اعمال صالح و نيك است: سلامتى، توان‏گرى، دانش و توفيق خداوندى.»
يك جوان شايسته و هدف‏مند بر اساس انديشه ‏ها و عواطف خود ممكن است به سوى برخى صاحب نظران و انديشمندان، متمايل شود، به جلسات آنان برود، به سخنرانى‏ هايش گوش فرا دهد و حرف‏هايشان را بشنود و بپذيرد. اما در اين ميان پيروى از گفته ‏هاى آنان، اگر بر اساس حق نباشد، ممكن است انسان را به سوى باطل و راه‏هاى انحرافى سوق دهد. بنابراين بر يك جوان مسلمان و متعهّد زيبنده است كه تمايلات خود و گفته‏هاى ديگران را بر اساس انديشه‏ هاى صحيح و عقلانى بسنجد و راه خود را با معيار حقيقت انتخاب كند. امام جواد (علیه السلام) در اين زمينه رهنمود راه‏گشايى براى همگان دارد. آن گرامى مى‏ فرمايد: «هر كس به گفتار گوينده‏اى گوش فرا دهد، او را پرستش كرده است. اگر ناطق از خدا مى‏گويد، شنونده خدا را عبادت كرده و اگر از شيطان بگويد، شنونده نيز به پرستش شيطان پرداخته است.»

خبر حادثه دلخراش در مکه مکرمه و جان باختن تعدادی از حجاج بیت الله الحرام ، از جمله  حجاج عزیز کشورمان که مایه تاسف و تألم گردید،  ضمن تسلیت به خانواده‌های قربانیان، آرزوی شفای عاجل همه مجروحان را ازخداوند منان خواستاریم.