کسی که با اتّکاء به خدا روی نیاز از مردم بگرداند، مردم به او نیازمند می شوند و هرکس پرهیزکاری پیشه سازد محبوب مردمان می گردد.

کمال آدمی در خردمندی است.

سرآغاز نامه ی عمل مسلمان، در قیامت، نیک خلقی اوست.

آن که کار زشتی را نیکو شمارد، در [کیفر] آن کار شریک است.

ستم کار و یاری کننده ستم کار و کسی که به کرده او خشنود باشد، همه در گناه او شریکند.

کمال مروّت آن است که انسان با هیچ کس چنان رفتار نکند که برخود نمی پسندد.

به کاری که وقتش نرسیده اقدام نکنید که پشیمان می شوید و آرزوهای دورودراز نداشته باشید که موجب قساوت قلب می شود، و به ناتوانان خود رحم کنید و با نوازش آنان، رحمت خدای را بجویید.

کسی که برادرمؤمن خود را پنهانی پند دهد، او را آراسته و کسی که آشکارا و در حضور دیگران او را نصیحت کند، چهره [اجتماعی] او را زشت ساخته است.

روز دادخواهی برای ستمگر به مراتب سخت تر است از روز ستم برای ستم دیده.

هرکس به خدا اعتماد داشته باشد و بر او توکّل کند، خداوند او را از هر بدی نجات می بخشد و از هر دشمنی حفظ می کند.

خود را از کارهایی که موجب ننگ دنیا و عذاب آخرت است نگاه دار.

مبادا آشکارا دوست خدا باشی و در پنهان دشمن او.

در خائن بودن انسان همین بس که امین خیانت کاران باشد.

هرکس روش نیکویی را پایه گذاری کند و دیگران از آن پیروی کنند همان پاداش آنان به او عطا می شود بدون آن که از پاداش عمل کنندگان کم شود و هرکه سنّت ناپسند و ظالمانه ای را پایه گذارد که دیگران از آن تبعیت کنند، برابر کیفر اعمال آنان بر دوش او نیز خواهد بود بدون آن که از کیفر آنان چیزی کاسته شود.

گاه در زندگی، تمام درها به روی انسان بسته می شود، به گونه ای که هرطرف که روی می کند با مشکل یا مشکلاتی روبه رو می شود. این قبیل مواقع فرصت های خوبی برای بیدارشدن و بازگشت به سوی خداست. در این هنگام اگر انسان از روی اخلاص از ذات مقدس حضرت حقّ کمک بگیرد، امدادهای الهی به کمک او می آید و نسیم های رحمت پروردگار او را در بَر می گیرد و از راه هایی که هرگز باور نداشت، درهای بسته به رویش گشوده می شود. امام جواد علیه السلام در این باره می فرمایند: «اگر درهای آسمان و زمین به روی کسی بسته شود و او پرهیزکاری پیشه کند، خداوند در کار او گشایش می دهد».

«دامادی انسان، آن روزی است که انسان را پس از شست‌وشو و - غسل آن‌هم با سدر و کافور- و پوشاندن لباس سفید ( کفن) روی دست می‌گیرند و از هر طرف صدا می‌زنند «لا اله الا الله» اگر آن روز خدای بزرگ به من اجازه دهد سر از تابوت بیرون می‌آورم و خطاب به مردم می‌گویم: مردم! قدر ـ لا اله الا الله ـ را بدانید، ولی حیف که خدا چنین اجازه‌ای را نمی‌دهد!» فردای قیامت مردم دوست دارند به دنیا برگردند و یک «لا اله الا الله» بگویند و بمیرند.« آیت الله کوهستانی »

حرف‌های بیهوده و لغو تأثیری زیاد در روح دارد و روح را می‌میراند. من حرف‌های بیهوده را کم‌تر از غذای حرام نمی‌دانم.« آیت الله کوهستانی »

زیارت جامعه کبیره هدیه ای بسیار ناب و ارزشمند از امام هادی(علیه السلام) ،معارف ناب اسلامی چیزی نیست كه بتوان آن‌ها را از دید یك انسان عادی تفسیر كرد و به كنه آن واقعیات رسید، بلكه باید به مفسران واقعی یعنی آنان كه به اصل و ریشه‌ی این معارف الهی رسیده‌اند مراجعه كرد و از دریای بی‌كران آن سیراب شد. مسئله‌ی امام شناسی یكی از آن معارف ناب است كه هركس توان رسیدن به آن را بدون راهنمای امام شناس ندارد و از آنجایی كه شناخت امام یكی از مسلمات و ضروریات اسلام است، اگر مسلمانی، بدون شناخت امام از دنیا برود همانند مردان جاهلیت از دنیا رفته است. چنان كه پیامبر خدا(صل الله علیه و آله و سلم) فرمود: «من مات و لم یعرف امام زمانه مات میتة جاهلیه» «هر كه از دنیا برود و امام زمان خویش را نشناسد به مردن جاهلیت از دنیا رفته است». براین اساس در قدم نخست باید امام را شناخت و سپس از او پیروی نمود. خداوند این مقام رفیع و بلند را به عده‌ای انگشت شمار كه تعداد آن‌ها از دوازده نفر فراتر نمی‌رود، اختصاص داده و پیامبر بزرگوار اسلام(صل الله علیه و آله و سلم) ضمن ده‌ها روایت به نام مقدسشان اشاره كرده و برخی از معصومان‌(علیه السلام) همانند امام رضا(علیه السلام)  و امام هادی(علیه السلام) به گوشه‌ای از اوصاف آن‌ها پرداخته اند. زیارت جامعه‌ی كبیره «آینه‌ی تمام نمای سیمای امام» زیارت جامعه كه دارای مضامین بسیار عالی است و از زبان امام هادی(علیه السلام) و در پاسخ به خواسته‌ی یكی از ارادتمندان اهل بیت(علیه السلام) صادر شده، اگرچه به شیوه‌ی خطابی و گفتاری است؛ اما درحقیقت بیانگر مقام والای امامت است كه از طرف امام معصوم(علیه السلام) بیان گردیده است. این زیارت را شیخ طوسی در تهذیب و صدوق در فقه و عیون اخبارالرضا به سند خود ازشخصی به نام نخعی نقل كرده‌اند كه گفت: به علی بن محمد بن علی بن موسی بن جعفربن محمد بن علی بن الحسین بن علی بن ابیطالب‌(علیه السلام) عرض كردم:‌ ای فرزند رسول خدا، مرا گفتاری بیاموز كه هر وقت خواستم هریك از شما را زیارت كنم همان سخن را درمحضرش بگویم. امام هادی‌(علیه السلام) درپاسخ وی فرمود: «هر زمانی كه به آستان (امامی رسیدی) در آنجا بایست و شهادتین را درحال غسل و طهارت بر زبان جاری كن، وقتی نگاهت به قبر افتاد نخست سی مرتبه الله اكبر بگو و چند قدم راه برو، البته با كمال وقار و آرامش بسیار، گام‌های خود را كوتاه بردار و بار دیگر بایست و سی مرتبه تكبیر را بر زبان جاری كن، سپس نزدیك قبر شو و این بار چهل مرتبه تكبیر بگو تا یكصد مرتبه كامل شود آنگاه او را با جملات زیر زیارت كن…». نكات قابل توجه در زیارت جامعه‌ی كبیره این زیارت عارفانه كه انشاء و گفتار امام هادی(علیه السلام) نسبت به سایر امامان(علیه السلام) است از زیبایی‌های خاصی برخوردار می‌باشد. در این زیارت كه آن را به حق می‌توان ارادتنامه نامید، حضرت به بیش از دویست فضیلت و منقبت از اهل بیت(علیه السلام) اشاره می‌كند كه با در نظرگرفتن این فضیلت‌ها در كنار سایر معارف، اهمیت این عرفان‌نامه برهمگان آشكار می‌گردد: - اولین ویژگی این زیارت آن است كه امام(علیه السلام) ما را با آداب سخن گفتن با امام آشنا می‌كند كه نخست با سلام و درود بر آن امام شروع می‌شود و پس از برشمردن برخی مناقب و اوصاف او، با جمله «و رحمت الله و بركاته» به پایان می‌رسد. در این ارادتنامه، امام‌(علیه السلام) به رابطه‌ی امامان(علیه السلام) با خداوند اشاره كرده و به جایگاه خدا در نظر امامان معصوم(علیه السلام) پرداخته است. - امام به عملكرد معصومین(علیه السلام) دربرابر دین خدا و اجرای تعهد و میثاقی كه داشته‌اند اشاره می‌كند. - بیان دیگر امام هادی(علیه السلام) این است كه حق، همراه امامان است و هرگز از آنان جداشدنی نیست و هركه از آنان دور شود گمراه خواهدشد. - امام با اشاره به جایگاه رفیع امامان(علیه السلام) دراسلام و مسلمانان، تصریح می‌كند كه آنان شاهراه و راه راست و گواهان در دین و آن امانتی هستند كه حفظش بر مردم واجب است. - دراین زیارت امام(علیه السلام) با بیان شیرین به ما تعلیم می‌دهد كه درمحضر ائمه به فضل و رتبه و مقام رفیع و حق عظیمشان اعتراف كنیم. - براساس مضمون این زیارت ما باید آمادگی خود را جهت دفاع از امامان نشان دهیم. - امام دراین زیارت به نكته‌ی بسیار مهمی اشاره می‌كند و آن این كه تمام اعمال به پیروی از امامان مقبول می‌افتد و ده‌ها نكته دیگر كه هر خواننده را به حیرت وا می‌دارد. امام كیست و جایگاه او چیست؟ باید اذعان كرد كه مقام رفیع امام را كسی جز امام معصوم نمی‌تواند تبیین كند. اما م هادی(علیه السلام) در این زیارتنامه، امامان معصوم(علیه السلام) را امامان هدایت، چراغ های تاریكی‌ها، نشانه‌های پرهیزكاری، صاحبان خرد، پناهگاه مردمان، نمونه های اعلای الهی و حجت‌های خدا بر اهل دنیا و آخرت، معرفی كرده است، همچنین آن‌ها را جایگاه‌های شناسائی خدا و مسكن های بركت خدا و معدن های حكمت خدا و نگهبانان سر پروردگار و حاملان كتاب خدا و اوصیای پیامبر خدا(صل الله علیه و آله و سلم) دانسته است. آنان دعوت كنندگان به سوی خدا و راهنمایان به راه‌های خوشنودی خدا و استقرار یافتگان در فرمان پروردگار و كاملان در محبت خدا و مخلصان در توحید و آشكاركنندگان امر و نهی خدا و بندگان گرامی او هستند كه هرگز بر خداوند در گفتار پیشی نگیرند. در این زیارت گران‌سنگ امامان(علیه السلام) به عنوان نمایندگان خدا و برگزیدگان او و گنجینه‌ی دانش پروردگار و راه و نور و برهان روشن او، پیشوایان راهبر و راه یافته و معصوم و گرامی و مقرب و پرهیزكار و راستگو و زبده‌ای معرفی شده‌اند كه فرمانبرداران خدا و قیام كنندگان به فرمان او و انجام‌دهندگان خواسته‌اش می‌باشند. خداوند امامان را پسندید تا جانشینانش در زمین و حجت‌های او بر بندگانش و یاورانی برای دینش و نگهبانان برای رازش و گنجینه داران برای دانشش و مفسران وحی‌اش و پایه‌های توحیدش و گواهان برخلقش و نشانه‌هایی برای بندگانش باشند. در این زیارت می‌خوانیم كه خداوند امامان را به صورت نورهایی آفرید و گرداگرد عرش قرار داد و با آوردنشان در این جهان بر ما منت نهاد، و در خانه‌هایی قرارشان داد كه نام و یاد او در آن‌ها برده شود. امامان وجودهای گران‌بهایی هستند كه فرمانبرداری از آنان فرمانبرداری از پروردگار می‌باشد. آنچه را كه خداوند به امامان داده به هیچ یك از جهانیان نداده است، هر شخص شریفی در برابر مقام رفیعشان سر به زیر آورده، و هر متكبری به فرمانبرداری آنان گردن نهاده و هر گردنكشی فروتن گشته است و زمین به نور وجودشان روشن شده است. در زیارت جامعه از امامان(علیه السلام) به عنوان كسانی یاد شده كه خداوند عالم وجود را به بركتشان آغاز كرد و به آنان نیز به پایان خواهد رساند. به خاطر وجود مقدس امامان(علیه السلام) است كه باران می‌بارد و به یمن وجود و بركتشان، خداوند آسمان را نگه می‌دارد و به وسیله آنان غم و اندوه زدوده شده و هر سختی و ناگواری برطرف می‌شود. این امام است كه خداوند به وسیله‌ی او ما را از ذلت و بدبختی بیرون آورده و از سختی‌ها و گرفتاری‌ها نجات داده و گشایشی حاصل می‌كند. خداوند متعال، به وسیله امام معصوم، ما را از پرتگاه هلاكت و نابودی و از آتش جهنم نجات می‌دهد و به وسیله‌ی دوستی و پیروی از آنان، دستورات دینمان را تعلیم می‌دهد. وظیفه‌ی ما در برابر امامت و رهبری با توجه به این دورنمای مختصر كه از شخصیت امام معصوم - با استفاده از زیارت جامعه- به دست آمد باید پرسید: وظیفه‌ی ما در برابر این وجودهای مقدس چیست؟ امامانی كه به فرموده امام هادی(علیه السلام) علیه السلام: «زیبا و شیرین است نامشان و بزرگوار است جانشان و بزرگ است مقامشان و برجسته است شان و منزلتشان و راست است وعده‌هایشان، و نور است سخن و گفتارشان، و رشد و رستگاری است دستورشان، و به پرهیزكاری است سفارششان، و احسان و نیكی است عادت روشنشان، و بزرگواری است شیوه شان، و حق و راستی‌است رفتارشان». راستی چه وظیفه سنگینی در برابر این اربابان بزرگ داشته و داریم؟ آیا نباید در شناخت این بزرگواران كوشش بیشتری كرد، آیا سزاوار است كه با وجود این همه اوصاف زیبا و منقبت های بی‌شمار از این وجودهای مقدس غافل باشیم و حقشان را آنطور كه باید نشناسیم. چه زیبا امام هادی(علیه السلام) بیان می‌كند و از ما نیز می‌خواهد كه چنین بگوئیم و بر همین عقیده باشیم: «خدا را و همچنین شما را گواه می‌گیرم كه من به شما ایمان دارم و به آنچه شما به آن ایمان دارید. و كافرم نسبت به دشمن شما، بینایم به مقام شما، دوستدار شما و دوستدار دوستان شما هستم. بغض دشمنانتان را در دل دارم و دشمن آن‌هایم. در صلح هستم با هر كه در صلح با شما است و در حال جنگ هستم با هر كس كه با شما در جنگ است». . زیارت جامعة کبیره در واقع توصیف بلند و بلیغی است از جوانب گوناگون اصل امامت و رکن ولایت ، که از نظر شیعه استمرار دین ، منوط به اعتقاد و تمسک به این اصل است . به دلیل احتوای این زیارت بر مضامینِ ناظر به مقامات امامان ، امام هادی علیه السلام تعلیم داده است که پیش از خواندن این زیارت ، شخص زیارت کننده بارها تکبیر بگوید، شاید به این سبب که از دچار شدن او به غلو جلوگیری شود  در این زیارت ، اهل بیت پیامبر جانشینان بر حق وی وصف شده اند و به تمام آموزه های شیعی به زبانی فصیح اشاره شده است ، از جمله به ارتباط ائمه با پیامبر اکرم ، برشمردن مقامات علمی و اخلاقی و سیاسی ائمه ، اسوه بودن آنان ، ارتباط امامت و توحید، رابطه امام شناسی با خداشناسی . از دیگر مباحث مطرح در این زیارت ، عصمت اهل بیت علیهم السلام ، یکپارچگی خلقت ایشان ، تولّی و تبرّی و رجعت و تسلیم است . در این زیارت فضائل امامان به زبانی فصیح و در پیوند با قرآن و سنّت به بهترین وجه بیان شده است فرازهای زیارت جامعه كبیره در مقطع ابتدایی زیارت جامعه کبیره، «السَّلامُ عَلَیْکُمْ یَا أَهْلَ بَیْتِ النُّبُوَّةِ وَ مَوْضِعَ الرِّسَالَةِ» امام هادی(ع) این معانی را آورده‏ است: خداوند متعال اهل بیت(ع) را به کرامت خود مخصوص کرده و آنان را پایگاه رسالت و محلّ رفت و آمد فرشتگان و محلّ نزول وحی قرار داده‏است. این کار خداوند از صفات کمالیه‏ای ناشی شده است که اهل بیت(ع) دارای آن بوده و به واسطه آن به قلّه‏ای رسیده بودند که در بلندای آن، میان علم و حلم و کرامت و رحمت جمع نموده بودند. اهل بیت(ع) پایگاه رسالت خداوندی بوده‏اند. چرا که خداوند متعال آن‏ها را گذشته از رهبری مسلمانان، برای تصدّی منصب رهبری والای بشریت انتخاب کرده بود. امام هادی(ع) در فراز «السلام علی ائمة الهدی ؛ ومصابیح الدجی» بر نکات ذیل تاکید می کند: اهل بیت(ع) پیشوایان هدایت‏اند و دیگر کسانی که از اهل بیت(ع) نیستند اما متصدّی امر امامت می‏شوند، مخالف خطّ هدایت بوده و جزو ائمه ضلال یا پیشوایان گمراهی محسوب می‏گردند. به همین دلیل است که مطالب و معارف را جز از پیشوایان از اهل پیامبر اکرم(ص) نباید گرفت و مسیر حرکت جز مسیر حرکت آنان نباید باشد. ائمه(ع) کسانی هستند که دارای عقل کامل بوده، پناهگاه مردم جهان و وارثان پیامبران بوده و آنان مثل اعلای انسانیت‏ اند که دیگران باید به آن‏ها اقتدا کنند و صاحبان دعوت به بهترین کمال‏ها هستند که دیگران باید دنباله‏ رو آنان باشند. اهل بیت(ع) هستند که محلّ معرفت خدا و مسکن برکت خدا می‏باشند. آنان معدن حکمت خداوند متعال، حافظان سرّ حضرت حقّ، حاملان علم کتاب او و اوصیای پیامبر او می‏باشند. این دعوت کنندگان به سوی حقّ دارای چند ویژگی هستند که اصالت آن‏ها را در مسیر الهی‏شان روشن می‏کند: آنان دعوت کنندگان به سوی خدا و راهنمایان مردم به طریق رضایت و خشنودی حضرت احدیت‏ اند. ائمه(ع) در راه اطاعت از اوامر خداوند متعال ثابت قدم هستند. به خداوند متعال محبّت تام و تمام دارند. در توحید خداوند متعال مخلص هستند. شعائر الهی از قبیل امر و نهی خداوند متعال توسّط آنان آشکار می شود. آنان هیچگاه در کلام و گفتار و همچنین در عمل از امر خداوند متعال پیشی نمی‏گیرند. در ادامه زیارت « السلام علی الأئمة الدعاة ، والقادة الهداة ، والسادة الولاة» به اصلی‏ترین عناصر فکری تشیّع اشاره می کند: ایمان به این‏که جز خدای یکتا خدائی نیست و از هر گونه شریک منزّه است. ایمان به این‏که حضرت محمد(ص) بنده خاصّ و برگزیده و رسول پسندیده خداوند است. امامان شیعه نیز پیشوایان و امامان راهنما و راهدان و دارای عصمت و کرامت هستند که ارزش آن‏ها از بزرگداشت خدا نسبت به آنان ناشی شده است. همچنین در این فراز از زیارت به جنبه‏های عملی حرکت ائمه اطهار نیز این چنین اشاره شده است: به بزرگی یاد کردن جلال خداوند متعال و به کبریائی یاد کردن شأن و مقام ذات اقدس حقّ و لطف و کرمش را به مجد و بزرگی ستودن. برقرار داشتن عهد و میثاق الهی و محکم نمودن پیمان طاعت آن ذات اقدس. نصیحت کردن مردم و خیرخواهی برای آنان در آشکار و پنهان برای رضای خدا. دعوت مردم به راه حقّ به وسیله برهان و حکمت و پند و موعظه نیکو. ایثار دائم در راه خداوند به واسطه گذشتن از جان و صبر کردن بر ناملایمات. برپا داشتن نماز و پرداخت زکات و عمل کردن دائم به سایر عبادات و حدود دین مقدّس اسلام. حفظ شریعت اسلامی به جهت سالم ماندن از تحریف. تسلیم در برابر قضا و قدر الهی. تأکید بر وحدت راه پیامبران و تصدیق پیامبران گذشته. فراز دیگر این زیارت «فالراغب عنکم مارق واللازم لکم لاحق والمقصر فی حقکم زاهق» به عاقبت گروه دوستداران اهل بیت(ع) و دشمنان اهل بیت(ع) می پردازد و دوستداران را اهل سعادت و دشمنان را اهل شقاوت بیان می کند. از فقرات «فبلغ اللّه‏ بکم أشرف محل المکرمین وأعلی منازل المقربین وأرفع درجات المرسلین» این نکات را می‏توانیم نتیجه بگیریم: ضرورت ایمان به رجعت ائمه و بر پا شدن دولت آنان. اهمّیت زیارت قبور ائمه(ع). اهمّیت ایمان به رجعت. اهمّیت ایمان به امور پنهان و آشکار آن‏ها. ضرورت آمادگی دائم برای کمک رسانی به دولت آنان تا این‏که آن دولت در سرتاسر زمین حکم فرما شود. ضرورت بیزاری جستن از دشمنان آنان. خوشحالی مؤمنین به آنچه خداوند متعال به دست اهل بیت(ع) روزی آنان گردانیده است.

سال 212 هجری است و جواد آل محمد (صلی الله علیه و آله) ، شکفتن یکی از زیباترین گل های بوستان محمدی و چهارمین علی از خاندان اهل بیت را انتظار می کشد و بر تداوم کوثر فاطمی قامت شُکر بسته است. او علی النقی است که در هشت سالگی سکان کشتی هدایت انسان ها را از پدر دریافت کرد و 33 سال رهبر اهل ایمان و خرد بود.
… سال 254 هجری است. خلیفه ستمگر عباسی که تحمل محبوبیت امام در میان مردم را نداشت، فرزند پیامبر را به شهادت رساند و شیعیان و دوستداران را داغ دار غم و پرپر شدن گل فاطمه علیهاالسلام کرد.

مردی از تبار یاس

امام جواد علیه السلام ، پدر بزرگوار دهمین پیشوا، نام این مولود پربرکت را به نشانه علاقه مندی به اجداد گران قدرش به نام سه جد بزرگوارش، علی نهاد. او در فصاحت و بلاغت همچون جدش امیرمؤمنان علی علیه السلام و در تقوا و عبادت چونان امام زین العابدین علیه السلام بود. او چهارمین معصوم بود که به نام زیبای علی آراسته گردید.
مادر این کودک، زنی بافضیلت به نام سمانه بود که «سیده ام الفضل» شهرت داشت. او به اندازه ای از مقام و منزلت برخوردار بود که افتخار همسری امام جواد علیه السلام و مادریِ امام هادی علیه السلام را یافت. این بانوی والا، چنان در این خاندان پر نور درخشید که امام هادی علیه السلام درباره او فرمود: «مادرم، دانای جایگاه من و اهل بهشت است. او چنان است که شیطان از وی می گریزد و فریب حیله گران دنیاپرست در او اثر نمی کند. خدا پاسدار و نگهبان اوست و او در شمار مادران راستگو و درست کردار است».

جلوه ای از دانش گسترده پیشوای دهم

معتصم عباسی برای به نمایش گذاشتن خیرخواهی خود و کم ارج جلوه دادن جایگاه علمی امامان، آموزگاری را که گرایش مخالف اهل بیت داشت، نزد امام هادیِ شش ساله فرستاد تا مثلاً به ایشان دانش بیاموزد. پس از مدتی از چگونگی درس آموزی امام هادی علیه السلام پرسید. در این حال، آن آموزگار که تحت تأثیر دانایی حضرت قرار گرفته بود، برآشفت و گفت:«کدام کودک؟ بگو پیر خرد! به خدا سوگندت می دهم آیا در این شهر بزرگ دانشمندتر و ادیب تر از او سراغ دارید؟… هر جا من با تکیه بر پشتوانه ادبی ام به نکته ای اشاره می کنم که به گمانم فقط خودم به آن دست یافته ام و روزنه ای را آشکار می سازم، او دروازه هایی از آن را به رویم می گشاید که شگفت زده می شوم و من از او می آموزم. مردم گمان می کنند من آموزگار او هستم، به خدا سوگند او آموزگار من است».

سخت گیری متوکل در مورد امام هادی علیه السلام

دوران امامت امام هادی علیه السلام ، با معتصم، واثق، متوکل، منتصر، مستعین و معتز عباسی هم زمان گردید که در این میان، حضرت بیشتر با متوکل هم دوره بود. متوکل همواره به بنی هاشم بدگمان بود و با آنان رفتار ناپسندی داشت. به همین دلیل، حضرت هادی علیه السلام نیز فعالیت های خود را به صورت سرّی انجام می داد.
متوکل درصدد بود امام علی النقی علیه السلام را به هر وسیله زیر نظر بگیرد. او می دانست اگر امام در مدینه اقامت کند، دسترسی به ایشان امکان نخواهد داشت و این خطری جدی به شمار می آمد. به همین دلیل، در حرکتی سیاسی، به پیشوای دهم نامه نوشت تا در ظاهر، علاقه خود را به امام بیان کند، ولی در واقع، دستور جلب حضرت را صادر کرد و آن حضرت را به سامرا فرا خواند. امام با آنکه از سوءنیت متوکل آگاه بود، چاره ای جز رفتن به سامرا نداشت و ناگزیر راهی این شهر شد.

گل هاشمی در سامرا

هنگامی که امام هادی علیه السلام به دستور متوکل وارد سامرا شد، او برای تحقیر امام و با این بهانه که هنوز محل اقامت حضرت آماده نیست، ایشان را در محل تجمع گدایان و بینوایان جای داد.
سپس امام را به خانه ای بردند که در اردوگاهی نظامی قرار داشت. متوکل دستور داده بود در اتاق حضرت قبری بکنند تا امام را از کنترل شدید خود آگاه کند و قدرت هر عملی را از حضرت بگیرد. امام در زمان متوکل، دوران سختی را پشت سر گذاشت. او چند بار دستور قتل امام را صادر کرد، ولی هر بار توطئه قتل ایشان نافرجام ماند. سرانجام این خلیفه ستمگر عباسی به دستور منتصر، فرزندش که به حضرت علی علیه السلام علاقه مند بود، به قتل رسید.

زیارت جامعه؛ فروغی از دانش دهمین پیشو

یکی از آثار ماندگار امام هادی علیه السلام زیارت جامعه کبیره است که یکی از قوی ترین سندهای شناخت امامت راستین به شمار می آید. اهمیت این زیارت زمانی آشکار می شود که با دوران پیشوای دهم بیشتر آشنا شویم. در آن زمان، عده ای در ستایش عظمت امامان مبالغه می کردند و گاه امامان را تا حد خدایی بالا می بردند و گروهی را به خود جذب کرده بودند.
امام هادی علیه السلام با تکذیب سخن این گروه و اعلام بیزاری از آنها، زیارتی با بلاغت کامل آموزش می دهد تا به وسیله آن بتوان هر یک از ائمه را زیارت کرد. زیارت جامعه، امامت را رمز و راز فلسفه سیاسی اسلام می داند و به همه مؤمنان یادآوری می کند که حکومت عدل الهی از آنِ پیشوایان معصوم است.

مبارزات فرهنگی دهمین پیشوا

اگرچه دوران امام هادی علیه السلام ، عصر خفقان و استبداد بود و حضرت برای فعالیت فرهنگی، آزادی عمل نداشت، ولی با گروه های منحرف عقیدتی همچون غلوکنندگان در حق معصومان و صوفیه مبارزه فرهنگی می کرد. برای مثال، آن حضرت در پاسخ به مشکلات اهالی اهواز، رساله ای در علم کلام نوشت. مناظره های علمی، برطرف ساختن شبهه های دینی و پاسخ گویی به مسائل گوناگون، از دیگر فعالیت های فرهنگی حضرت به شمار می آید. همچنین راویان و محدّثان بزرگی را تربیت کرد تا میراث بزرگ معارف اسلامی را به نسل های بعد منتقل کنند. شیخ طوسی تعداد این شاگردان را 185 نفر می داند که با توجه به شرایط نامساعد دوران آن حضرت، تعداد قابل توجهی است و از تلاش گسترده آن حضرت خبر می دهد. در میان شاگردان آن حضرت، نام دانشمندان سرشناسی چون فضل بن شاذان، عبدالعظیم حسنی، حسن بن علی ناصر کبیر، ایوب بن نوح و عثمان بن سعید به چشم می آید.

زمینه سازی فرهنگ انتظار

در دوران عباسی، فشار و اختناق دستگاه خلافت در مورد امامان معصوم رو به افزایش بود. این در حالی است که شیعه در آستانه غیبت قرار می گرفت که تحولی شگرف شمرده می شد. به همین دلیل، امام هادی علیه السلام به عنوان پناه گاه مردم، درصدد آماده سازی مردمان برای پذیرش این تحول جدید بود. ایشان در روایتی فرمود: «جمعه، روز نوه ام مهدی علیه السلام است که گروه جویای حق گرد او جمع می شوند و اوست که زمین را پر از عدل و داد می کند، همان گونه که پر از ستم جور شده است.» یا فرمود: «زمانی که پیشوایتان از میان شما رفت، هر آن منتظر فرج باشید».

ریشه ها و نتایج تکبر

در سیره تربیتی امام هادی علیه السلام برای زدودن صفات ناپسند از وجود آدمی، به ریشه ها و زمینه های خودپسندی و عواقب زیان بار آن اشاره شده است. امام دهم در روایتی در این مورد هشدار داده و فرموده است:«هر کس ازخودراضی باشد، غضب کنندگان بر او بسیار خواهند شد.» صفت خودبزرگ بینی نه تنها انسان را در معرض خشم مردم، بلکه مورد غضب الهی قرار می دهد. عذاب دوزخ و محرومیت از لطف الهی، از دیگر نتایج این صفت ناپسند است.

شهادت حضرت

امام هادی علیه السلام در سوم رجب سال 254 ه . ق به دستور معتز و با سمی که در آب انار ریخته شده بود، مسموم شد و به شهادت رسید. در آن روز بسیاری از بنی هاشم و دیگران در منزل امام جمع شده بودند و شیون می کردند و فریاد می زدند:«وای بر ما از بی کسی و بی یاری! وای بر مستمندان و یتیمان از تنهایی!» سپس امام حسن عسکری علیه السلام بر بدن پاک آن حضرت نماز خواند.
سیل عاشقان آن حضرت که خبر شهادت ایشان را شنیده بودند، با اندوهی از تأثیر و اندوه برای تشییع جنازه آن حضرت گرد آمدند، انبوهی مردم آن قدر زیاد بود که حرکت کردن در بین آن همه جمعیت برای امام حسن عسکری علیه السلام مشکل شده بود.

حرم سامرا

حرم سامرا، آرامگاه نورانی امام هادی علیه السلام و امام عسکری علیه السلام است. زمین آن را امام هادی علیه السلام از فردی به نام دلیل بن یعقوب خریداری کرد. پس از شهادت امام حسن عسکری علیه السلام و دفن ایشان در آن جا، این خانه زیارت گاه عاشقان و دوستداران ائمه گردید. سپس اطراف خانه را دیوار کشیدند و بر روی هر دو قبر، گنبد قرار دادند. سپس در دوران آل بویه، صندوقی از چوب بر روی قبرها نهادند و خادمانی برای خدمت به حرم انتخاب کردند. سپس ساختمان باشکوهی روی قبرها بنا گردید و در زمان ناصرالدین شاه، ضریح قدیمی تعویض و به نقره تبدیل شد. طلاکاری گنبد و کاشی کاری قسمت بیرونی و سر درهای حرم نیز به دستور او صورت گرفته است. تا پیش از هتک حرمت حرمین عسکریین، گنبد این حرم، بزرگ ترین گنبد در میان گنبدهای عتبات عالیات شمرده می شد.

چغله بادام یکی از پرطرفدارترین میوه های فصل بهار هست!

در این حالت میوه بادام کاملا رشد نکرده و کال است که با عنوان چغاله بادام مصرف می‌شود. در قدیم معتقد بودند این میوه نارس باعث تقویت لثه و ریشه دندان‌ها می‌شود و برای خشکی دهان مفید است.

چغاله‌هایی که مقداری تلخی دارند حاوی مقدار بسیار کمی اسیدسیانیدریک و ترکیبی از سم خطرناک سیانور هستند که مصرف زیاد آن می‌تواند منجر به مسمومیت در مصرف‌کننده شود.

به طور کلی مواد مغذی میوه کال و نارس بادام کمتر از میوه‌های رسیده است و از نظر کلسیم، آهن و به طور کلی املاح معدنی در سطح پایین‌تری قرار دارد. رسیده این میوه افراد را در برابر بیماری‌هایی چون پوکی استخوان ، افزایش کلسترول ، کم‌خونی و چسبندگی روده‌ها محافظت می‌کند، اما تا وقتی کال است از این ویژگی‌ها برخوردار نیست.
البته این میوه در صورت عدم افراط و رعایت برخی نکات بهداشتی فایده مهمی چون جلوگیری از گرفتگی عضلات دارد. در واقع میوه سبزرنگی نظیر چغاله بادام که کال و نارس است سرشار از کلروفیل است. کلروفیل داخل بدن در مسیر کانال گوارشی به تولید منیزیم کمک شایانی می‌کند و از آنجا که منیزیم برای کاهش گرفتگی عضلات نقش بسزایی دارد، خوردن متعادل آن می‌تواند تا حدی در بهبود گرفتگی عضلات مفید واقع شود.

از سوی دیگر این نوبرانه ترکیبات اسیدی دارد که وجود آنها در معده مانع آسیب رسیدن به بافت معده و بروز سرطان معده می‌شود؛ البته باید گفت این نوبرانه از نظر ویتامین C کامل نیست و کم کالری بودن آن نیز موجب لاغری نمی‌شود.

این میوه اغلب هضم سنگینی دارد و از آنجا که با هدف کسب سود بیشتر توسط باغداران با وسوسه دلالان و واسطه‌ها زودهنگام عرضه می‌شود بیش از حد کال و نارس بوده و طبیعت آن بسیار سرد است به گونه‌ای که فرد با مصرف بیش از اندازه آن به اصطلاح عامیانه سردی می‌کند و گاهی دچار عوارضی از قبیل دل‌درد، تهوع، اسهال و سردرد می‌شود.

اگر چغاله بادام به صورت بهداشتی کمپوت، خورش یا ترشی شود مصرف متعادل آن می‌تواند تا حدودی مواد مغذی را به بدن برساند.چون این میوه با پوست مصرف می‌شود باید حتما در ضدعفونی کردن و شستن آن دقت کرد.

اغلب میوه‌فروشان و فروشندگان دوره‌گرد با آب جوی یا چاه مبادرت به شستن این میوه می‌کنند که می‌تواند عاملی برای بروز بیماری‌های گوارشی بویژه حصبه شود.

بیماری حصبه نوعی عفونت باکتریایی است که از طریق مصرف آب یا غذای آلوده می‌تواند به انسان منتقل شود که در کودکان و افراد بالای ۶۰ سال رایج‌تر است.
عوارض این بیماری شامل کاهش شدید آب و املاح بدن ، سوراخ شدن روده‌ها، خونریزی دستگاه گوارش، عفونت استخوان و هپاتیت است.