از دیدگاه امام خمینی ماهیت دولت اسلامی با همه دولت های دیگر تفاوتی اساسی دارد; از نظر ایشان دولت اسلامی به مفهوم عام آن چهار ویژگی برجسته دارد که عبارت اند از :
۱) اصل اساسی در دولت اسلامی مردم می باشند .
۲) ماهیت حکومت اسلامی خیرخواهی و عشق به مردم است .
۳) هدف نهایی دولت اسلامی توسعه معرفه الله است . اهداف متوسط (میانی ) این دولت عبارت اند از : عدالت اجتماعی رشد اقتصادی تعالی معنوی و ایجاد روح اعتماد به نفس و خودباوری آزادی و مشارکت مردمی و استقلال و نفی هر نوع وابستگی به بیگانه .
۴) معیار دخالت دولت در امور کشور مصالح مردم کشور و اسلام است . تشخیص نهایی مصالح بعد از مشاوره با کارشناسان بر عهده ولی فقیه است .
این دولت برای تامین توسعه ای پایدار عادلانه حکیمانه و انسانی می بایست وظایف ذیل را عهده دار شود :
تاسیس بنیادهای قانونی ـ برنامه ریزی ـ سرمایه گذاری ـ توسعه مشارکت مردم ـ دخالت دولت پاسخ گو و مسئول ـ تامین اجتماعی و تعادل اجتماعی.

امام علي(ع) به عنوان زمامدار مطلوب و آرماني حكومت اسلامي، ضمن تأكيد بر رعايت حقوق متقابل دولت و مردم، آثار و پيامدهاي رعايت اين حقوق را در چندين محور طرح و بيان مي كند. حضرت در اين زمينه مي فرمايند:
«بزرگترين اين حقوق متقابل، حقّ حكومت بر مردم و مردم بر حكومت است. فريضه الهي براي همه، بر همه حقوقي مقرر فرموده و اين حقوق را مايه انتظام روابط مردم و عزت دين آنها قرار داده است. مردم هرگز روي صلاح و شايستگي را نخواهند ديد، مگر آنكه حكومت شان صالح باشد و حكومت ها هرگز صالح نخواهند شد، مگر آنكه توده ملت استوار و بااستقامت شوند. هر گاه توده ملت به حقوق حكومت وفادار باشند و حكومت حقوق مردم را ادا نمايد حقّ، در اجتماع محترم و حاكم و اركان دين پابرجا خواهد شد و نشانه هاي عدل بدون هيچ گونه انحرافي ظاهر خواهد گشت؛ سنت ها در مجراي خود خواهد بود و محيط و زمانه دوست داشتني مي شود و دشمن از طمع بستن به اين اجتماعِ استوار مأيوس خواهد شد.»
در ادامه همين خطبه، حضرت به ذكر چند نمونه از مهم ترين حقوق مردم و زمامداران اسلامي پرداخته، ارشاد و مشاركت نظارتي امت اسلامي، حق گويي و مشورت دادن به عدل، و اجتناب از تملّق و چاپلوسي را از مهم ترين وظايف مردم در برابر دولت عنوان نموده اند. از سوي ديگر، اين دولت اسلامي است كه مي بايد حقوق مردم را در سر و سامان دادن اجتماع، برقراري قسط و عدالت اجتماعي و ايجاد زمينه هاي رشد و شكوفايي جامعه اسلامي به اجرا در آورد.
2ـ3ـ حقوق متقابل دولت و مردم از ديدگاه امام خميني رحمه الله
از ديدگاه حضرت امام خميني نيز دولت و مردم داراي حقوق متقابلي هستند كه در پرتو التزام، پايبندي و اجراي اين حقوق، پايه هاي دولت اسلامي استحكام يافته و جامعه سامان مي يابد. در اين زمينه آنچه از مجموعه گفته ها و بيانات ايشان استفاده مي شود را مي توان در چند محور كلي خلاصه كرد:
محور اول: وظايف دولت در برابر مردم
1ـ احترام به آراء ملت
يكي از حقوق اساسي مردم كه دولت و دولتمردان در نظام ديني موظف به رعايت و تحقق آن هستند، توجه به آراء ملت و احترام به نظريات و افكار توده هاي مردم است. اين مسئله به مناسبت هاي مختلف در بيانيّه ها و اظهارات امام عنوان شده و مورد تأكيد قرار گرفته است:
«حكومت جمهوري اسلامي مورد نظر ما، از رويه پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله و علي(ع) الهام خواهد گرفت و متّكي به آراء عمومي ملت مي باشد و نيز شكل حكومت با مراجعه به آراء ملت تعيين خواهد گرديد.»
و در جاي ديگر با عنايت به جايگاه خاص مردم و احترام به آراي آنها، تبعيّت از رأي ملت را وظيفه دولت دانسته، مي فرمايند:
«ما تابع آراء ملت هستيم. ملت ما هر طوري رأي داد ما هم از آنها تبعيت مي كنيم. ما حق نداريم، خداي تبارك و تعالي به ما حق نداده است، پيغمبر اسلام به ما حق نداده است كه ما به ملت مان يك چيزي را تحميل كنيم.»
2ـ تأمين استقلال و آزادي
استقلال در برابر نيروهاي خارجي و بيگانه، حاكميّت داخلي مستقل بر اساس ارزش ها و معتقدات مكتبي مردم و تأمين آزادي هاي سياسي، اجتماعي و… از حقوق مسلّم و اساسي تمامي جوامع و انسان ها است كه تمامي ملل جهان در راستاي نيل به آن تلاش مستمر و مبارزات جدي و پيگيري را از خود به يادگار گذاشته اند. در انديشه سياسي حضرت امام، تأمين استقلال جامعه و تضمين آزادي هاي سياسي و اجتماعي مردم، از مهم ترين حقوق ملت بر دولت است كه لازم است زمامداران و دولتمردان حكومت اسلامي در تمامي برنامه هاي خويش آن را دنبال نمايند. امام رحمه الله در اين زمينه مي فرمايند:
«اين مردم هستند كه حق مي گويند، حق خودشان را طلب مي كنند، آزادي حق مردم است؛ استقلال يك مملكت حق اهل اين مملكت است كه طلب استقلال مكتب در مملكت.»
آزادي در انتخاب زمامداران و كارگزاران دولت اسلامي از ديگر ابعاد حق استقلال و آزادي مردم است كه لازم است از سوي دولت اسلامي مورد توجه قرار گرفته و تضمين گردد:
«ملت را دعوت كنيد به رأي. منتهي ملت و شما هر كس آزاد است هميشه و به هر كسي كه مي خواهد رأي بدهد… نمي شود كه كسي الزام كند كسي را كه تو بايد فلان رأي بدهي.»
در ديدگاه حضرت امام رحمه الله به عنوان نظريه پرداز حكومت اسلامي، حق آزادي عقيده و آزادي بيان نه تنها از حقوق مسلّم توده ها و گروه هاي ملتزم به مكتب است، بلكه تحت شرايط خاصي شامل گروه هاي غيرمكتبي [ماركسيست ها و ديگران ] مي گردد. حضرت امام مي فرمايند:
«ما هيچ گاه آزادي آنان را سلب نكرده و بدان لطمه وارد نياورده ايم و هر كس آزاد است اظهار عقيده كند، ولي براي توطئه كردن آزاد نيست.»
3ـ احقاق حقوق و برقراري عدالت اجتماعي
همانگونه كه در بخش هاي قبلي اشاره شد، سياست و حكومت از ديدگاه اسلام و به تبع در انديشه سياسي حضرت امام، به نفسه هدف نبوده، بلكه ابزاري براي انجام وظايف ديني، احقاق حقوق مظلومين و اقامه قسط و عدالت اجتماعي است. اگر امام علي(ع) به عنوان زمامدار ايده آل و فرمانرواي دادگستر، حكومتي را كه در پرتو آن حقوق بيچارگان از گردن كشان اعاده نگردد، در پست ترين جايگاه توصيف مي نمايد، در انديشه حكومتي حضرت امام نيز، تنها دولتي مي تواند اسلامي و مطلوب باشد كه در سايه آن حقوق مستمندان و مستضعفان تأمين و عدالت اجتماعي در جامعه محقق گردد:
«عهده دار شدن حكومت في حدذاته شأن و مقامي نيست، بلكه وسيله انجام وظيفه اجراي احكام و برقراري نظام عادلانه اسلام است»
ائمه و فقهاي عادل موظف اند از نظام وتشكيلات حكومتي براي اجراي احكام الهي وبرقراري نظام عادلانه اسلام وخدمت به مردم استفاده كنند. صرف حكومت براي آنان جز رنج و زحمت چيزي ندارد… حضرت علي(ع) درباره اينكه چرا حاكم و عهده دار كار حكومت شده تصريح مي كند كه براي هدف هاي عالي، براي اينكه حق را برقرار كند و باطل را از ميان ببرد.
محور دوم: حقوق دولت بر مردم
1ـ حمايت و پشتيباني
همانگونه كه در كلام اميرمؤمنان علي(ع) نيز آمد، قوام و استحكام دولت منوط به حمايت همه جانبه از دولت بوده و اين از حقوق زمامدار اسلامي بر مردم است كه او را در انجام برنامه هاي اصلاحي، تربيتي و خدماتي اش مساعدت و ياري رسانند. در نظريات حكومتي امام خميني رحمه الله ، حمايت و پشتيباني مردم از دولت به عنوان يكي از مهم ترين حقوق دولت عنوان شده كه انجام آن آثار و بركات گرانبار و مهمي را براي نظام اسلامي به همراه خواهد داشت و از سوي ديگر به جا نياوردن اين حق، پيامدهاي تلخ و ناگواري را براي جامعه و مردم موجب خواهد شد. امام خميني رحمه الله ضمن تشريح اين حق، به بركات التزام به آن و آثار زيانبار عدم اهتمام به آن اشاره نموده و مي فرمايند:
«فرق مابين انقلاب اسلامي و غير اسلامي همين است كه انقلاب وقتي اسلامي شد، توده هاي مردم همراه با آن هستند و وقتي كه توده هاي مردم با يك مشي همراه شوند، زود پيش مي رود و كم فساد است، فسادش كم است.»
«ارتش ما و قواي مسلّح ما و پاسدارهاي ما و همه اينها، پشتوانه شان همه ملت است. الان شما مي بينيد سرتاسر مملكت ما در حال جنگند … يك همچو مملكتي كه ارتش اش با ملت اش يك است، رؤسايش با ديگران برادرند، اينها همه خدمت گذار هستند نسبت به ملت شان، ملت شان از آنها پشتيباني مي كند؛ يك همچو ملتي از چه مي ترسد و شما مطمئن باشيد.»
اگر حضرت امام در موارد مختلفي از بيانات خويش، بر اتكاء به مردم، اميد دادن به آنها و جلب حمايت آنان تأكيد مي كنند، اين روست كه حمايت مردم را موجب استحكام نظام، و وظيفه آنان در برابر دولت مي دانند.
2ـ وظيفه نظارت و مشورت
از ديگر حقوق مهم دولت بر مردم در انديشه سياسي اسلام و ديدگاه حضرت امام رحمه الله ، مسئوليت نظارتي و مشورتي مردم در برابر دولت و زمامداران اسلامي است. مردم در جامعه اسلامي نمي توانند نسبت به رفتار سياسي و جهت گيري هاي اجتماعي زمامداران خود بي تفاوت باشند. مردم موظف اند بر سياست گذاري ها و اَعمال دولت و كارگزاران نظام اسلامي نظارت نموده و با اظهار نظريات مشورتي و خيرخواهانه خود، موجبات استحكام و بهبودي دولت اسلامي و اصلاح زمامداران خويش را فراهم سازند. عنصر نظارت مردم بر دولت اسلامي، از طريق مكانيزم هاي مشخصي چون امر به معروف، استشاره و نصيحت حاكم و حسبه انجام مي شود12 و مردم موظف اند در تمامي شئون مربوط به اجتماع، سياست و حكومت اين حق را به اجرا گذارند.
در انديشه سياسي و ديدگاه هاي حكومتي حضرت امام نيز اين حق به صورت جدي طرح و مورد توجه قرار گرفته است:
«با كمال دقت ملاحظه كنيد كه كساني به عنوان اسلام، به عنوان مسلمين، به عنوان معمّمين يك قدم برخلاف بر ندارند كه خداي نخواسته چهره اسلام را بر خلاف آنطوري كه هست قبيح نشان دهند»
«… و آقايان توجه كنند و همه و همه ملت موظف اند كه نظارت كنند بر اين امور … همه ملت موظف اند به اينكه نظارت داشته باشند در همه كارهايي كه الان مربوط به اسلام است.»
حضرت امام در جاي ديگر عنصر نظارت و حساسيت در سرنوشت جامعه را فراتر از حق ـ به عنوان يك تكليف و مسئوليت ديني ـ عنوان نموده، مي فرمايند:
«بايد همه قشرها براي خودشان تكليف فرض كنند. بگويند ما موظّفيم، همانطوري كه هر آدمي خودش را موظف مي داند كه بچه خودش را، اطفال خودش را اداره كند. اين احساس بايد در ما پيدا بشود كه اين مملكت عائله ما هستند و خانه ماست… همه ملت است و همه كشور، همه كشور مال همه ملت است.»
در اين مشاركت ارشادي، مردم قادر خواهند بود سهم اساسي در نظارت بر اعمال دولت و سالم سازي جامعه را بر عهده داشته باشند. بنابراين در ارتباط با حقوق متقابل دولت و مردم از ديدگاه امام رحمه الله ، چند عنصر مي تواند مهم تر از همه و در خور توجه و اهميت باشد، عناصري چون حمايت و پشتيباني مردم از دولت، اعمال نظارت و دادن نظريات مشورتي خيرخواهانه، كه از طريق امر به معروف و نهي از منكر و نصيحت زمامدار و كارگزار اسلامي صورت مي گيرد.
3ـ حضور مداوم و لزوم مقاومت
از ديگر محورهاي نسبتا مهم در مطالعه حقوق دولت بر مردم كه در منابع ديني و انديشه سياسي حضرت امام نيز عنوان شده است، لزوم مقاومت و پايداري مردم در برابر مشكلاتي است كه از ناحيه درون و بيرون مرزهاي كشور اسلامي متوجه نظام مي گردد و زمامداران و دولت اسلامي را با مشكلات جدّي روبه رو مي سازد. حضور مداوم و هميشگي مردم در صحنه، علاوه بر استحكام بخشيدن پايه هاي حكومت، دولتمردان را در اجراي برنامه هاي عالي كه دارند ياري رسانيده و دولت اسلامي را در برابر هجمه هاي بيگانگان استوار و مقاوم مي سازد. امام رحمه الله در اين زمينه مي فرمايند:
«مهم اين است كه انقلاب اسلامي، اسلامي است و به دست مردم صورت گرفته. مردم انقلاب كرده اند؛ مردم بايد آن را به آخر برسانند. مردم قيام كرده اند، شاه را بيرون كرده اند و رژيم او را سرنگون نموده و نظام اسلامي را كه به نفع مستضعفين است جايگزين آن كرده اند؛ پس مردم بايد پاي كاري كه كرده اند بايستند. هر چه عمل بزرگ باشد، دشمنش بيشتر و بزرگتر است.»
با توجه به اين فراز، حضور مداوم و هميشگي مردم در حراست و حفاظت از انقلاب و دستاوردهاي آن در برابر دشمنان، از اهميت خاصي برخوردار مي باشد كه حضرت امام آن را تنها راه مقابله نظام با دشمنان و مبناي استواري نظام اسلامي عنوان نموده اند. در جاي ديگر حضرت امام ضمن سفارش به دولتمردان و مجلسيان، احترام و اعتنا به آراي مردم را وظيفه دولت، و جمهوري اسلامي را ره آورد حضور و فداكاري ملت و مردم دانسته، مي فرمايند:
«به مجلس و دولت و دست اندركاران توصيه مي كنم كه قدر اين ملت را بدانيد و در خدمت گذاري به آنان، خصوصا مستضعفين و محرومان و ستمديدگان كه نور چشمان ما و اولياء نعم ما هستند و جمهوري اسلامي ره آورد آنان و با فداكاري هاي آنان تحقق پيدا كرد و بقاء آن نيز مرهون خدمات آنان است، فرو گذار نكنيد.»

* نهج البلاغه، خطبه 207

 جشن ، ویژه دختران به مناسبت میلاد حضرت معصومه (سلام الله علیها) موسسه قرآنی محمد امین ، درمدرسه علمیه فاطمیه درچه تاریخ 94/5/28 برگزار شد.

خانم شریفیان ( مسئول موسسه محمد امین ) اذعان داشت ،هدف از برگزاری این جشن ، آشنایی کودکان و نوجوانان با حضرت معصومه (سلام الله علیها ) و ایجاد لحظاتی شاد وفرح بخش ، برای کودکان دانست ، شریفیان تاکید داشتند، با برپایی چنین جلسات مذهبی می توان قلوب دختران را تسخیرکرد که ازنفوذ بیگانگان جلوگیری شود.

رسول اکرم (صلی الله علیه و آله ) فرمودند: بزودی پاره ای از بدن من در زمین خراسان دفن می شود، هیچ غمگینی او را زیارت نمی كند، مگر آن كه خدا غمش را زایل می كند و هیچ گناهكاری او را زیارت نمی كند، مگر آن كه خدا گناهانش را می آمرزد.

حضرت علي بن موسي الرضا (ع) مانند ديگر پيشوايان معصوم عليهم السلام به زيور فضايل اخلاقي و کمالات نفساني آراسته و از هر گونه زشتي و پليدي و رذايل اخلاقي منزه بود و در اين راه گفتار و رفتارش الگو سرمشق ديگران بود. اينک بخشي از خصوصيات فردي و مکارم اخلاقي آن حضرت:

الف ـ زهد و عبادت

پيشواي هشتم (ع) در زهد و پارسايي و پرستش پروردگار، يگانه ي عصر خود بود و زر و سيم دنيا و مناصب اجتماعي و حکومتي در برابر مقام عبوديت و پارسايي او هيچگونه ارزشي نداشت. «محمد بن عباد» درباره ي زهد و ساده زيستي امام (ع) مي گويد:
حضرت رضا (ع) در تابستان بر روي حصير مي نشست و در زمستان بر روي گليم، و لباسهايش زبر و خشن بود؛ و لي هنگامي که در ميان مردم مي رفت از لباسهاي عادي مردم استفاده مي کرد.
علي بن موسي الرضا (ع) با قرآن انس خاصي داشت و هر سه روز يک بار ختم قرآن مي کرد و مي فرمود:
اگر بخواهم در کمتر از سه روز هم مي توانم يک قرآن ختم کنم؛ ليکن هيچ آيه اي را تلاوت نمي کنم مگر آنکه درباره ي آن آيه و موضوعي که فرود آمده و زماني که نازل شده است، انديشه مي کنم.
امام (ع) کم مي خوابيد و شبها را بيشتربه شب زنده داري مي گذرانيد و گاهي اوقات تمام شب را تا صبح بيدار بود و بسيار روزه مي گرفت و روزه اول، وسط و آخر ماه از او ترک نمي شد و مي فرمود: «روزه داشتن در اين سه روز مثل اين است که انسان هميشه روزه است».
رجاء بن ابي ضحاک ـ مأمور مأمون براي بردن امام رضا (ع) از مدينه به خراسان ـ مي گويد:
من از مدينه تا مرو همراه و مراقب امام (ع) بودم؛ سوگند به خدا، کسي را در پرهيزگاري و افزوني ذکر خدا در تمامي اوقات، و شدت خوف از حق تعالي مانند او نديدم.
سپس به طور تفصيل برنامه ي عبادي آن حضرت را در طول شب و روز بيان مي کند.
مأمون وقتي گزارش «رجاء» را شنيد گفت:
اي پسر ابي ضحاک، آنچه که گفتي درست است، او (اشاره به امام رضا (ع)) از بهترين، داناترين و عابدترين مردم روي زمين است.
سپس به وي توصيه کرد که مشاهدات خود را براي ديگران نقل نکند.

ادامه »

در اسلام به بحث امامت و ولایت توجه ای اساسی شده است و از آن به عنوان یکی از اصول دین یاد می شود که منزلت هر موجودی و قبولی کلیه اعمال فرد مسلمان در گرو میزان ولایت پذیری او است. ولایت مداری و بصیرت دو مقوله مهم در مجموعه ی روند تکاملی انسان است و اقتضای بصیرت ولایت مداری است .

ولایت بذات از آن خداوند کریم است اما به اذن الهی معصومین(ع) نیز از این ولایت برخوردارند. در آیه 59 سوره نسا “يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا أَطيعُوا اللَّهَ وَ أَطيعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ فَإِنْ تَنازَعْتُمْ في‏ شَيْ‏ءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَ الرَّسُولِ إِنْ كُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ ذلِكَ خَيْرٌ وَ أَحْسَنُ تَأْويلاً “خداوند به اطاعت از اولی الامر دستور داده است.
ولایت مداری نیز همچون دیگر مباحث اعتقادی از مباحث مهمی است که زنان نیز در طول تاریخ همپای مردان در آن نقش آفرین بوده اند که به طور نمونه می توان به شخصیت ولایت مدارحضرت معصومه (س) اشاره نمود که به تاسی از جده گرامیشان حضرت فاطمه(سلام الله علیها) و حضرت زینب(س) در دفاع از ولایت با هجرتی آگاهانه و از روی بصیرت توانستند در این زمینه نقش آفرینی کرده وبه عنوان الگویی شایسته برای زنان شیعه مطرح گردند. برجستگی ها و ویژگی های حضرت معصومه(س) دو محور است که آن همسنگری با ولایت و ولایت مداری ایشان به معنای واقعی بوده است.

ادامه »

از کلمات بلند امیرمؤمنان (ع) است که فرمود: در مسائل نظامی و جنگی، عاطفی برخورد نکنید.

در یکی از جنگ‌ها، سپاهیان علی (ع) را به اسارت گرفتند. به حضرت عرض کردند: اجازه بدهید ما از بیت‌المال به منظور آزادی اسیران بودجه‌ای در اختیار بگیریم. فرمود: آزاد کردن اسیر کار خوبی است و ادامه مبارزه است؛ اما کسی که به اندک حادثه، فوراً دست بلند کرده تسلیم می‌شود، شهامتی ندارد.

آنها را که زخمی و اسیرند و زخم در جلوی بدن آنهاست آزاد کنید؛ چون معلوم می‌شود تا آخرین لحظه مقاومت کرده‌اند و بعد اسیر شده‌اند. و آنهایی که زخم در پشت بدنشان است، معلوم می‌شود فرار کرده و سپس آنها را دستگیر کرده‌اند. کسی که میدان جنگ را ترک می‌کند او به درد ما نمی‌خورد. چون شهادت را نشناخته است. خیال می‌کند مرگ یعنی نابودی و فکر می‌کند ماندن برای او بهتر است. او نمی‌داند که: «ما الموت الا قنطره تعبر بکم»؛ مرگ فقط پلی برای عبور از این جهان به سرای ابدی است.

بیانی است زیبا از حضرت حسین بن علی (ع) که مرگ، پلی بیش نیست، با عبور از آن به بهشت می‌رسید.

علی (ع) که افطاریه خود را به اسیر می‌دهد، هنگام آزاد کردن سربازان اسیر خود دستور می‌دهد سربازی را که از پشت زخم خورده، برای آزاد کردن او از بیت‌المال چیزی صرف نکنند. معلوم می‌شود او فرار کرده و کسی که میدان جنگ را پشت‌سر می‌گذارد و فرار می‌کند، مورد علاقه ما نیست. او خود را بهتر از دین می‌شمرد و نمی‌داند که شهادت همان و بهشت سعادت همان.

علی (ع) در نامه‌ای که برای سهل‌ بن حنیف انصاری نوشت فرمود: «ما قلعت باب خیبر… بقوه جسدیة و لاحرکة غذائیه لکنی اُیّدتُ بقوةٍ ملکوتیة و نفسٍ بنور بها مضیئة»؛ من در قلعه خیبر را با نیروی حاصل از اثر غذا و خوراک نکندم؛ بلکه آن قدرت ملکوتی و نفس منور به نور الهی مرا به این کار واداشت.

قوت جبریل از مطبخ نبود/ بود از دیدار خلاق ودود

امام صادق (ع) فرمود: «ما ضعُف بدنٌ عمّا قویَت علیه النیّه». هرگز در برابر قدرت اراده، بدن اظهار ضعف نمی‌کند. اگر اراده قوی شد، بدن تابع است و هر اندازه که اراده ضعیف بود بدن نیز مطاع است. اراده علی (ع) قوی بود، بدن هم به تبع آن قدرتی فوق العاده یافت.

« 26 مرداد ماه روز بازگشت آزادگان به میهن گرامی باد.»